4 januari 2012

De dwingende verplichting van moraal en fatsoen

Door Susan Meijler

De zogenaamde dwingende verplichting van moraal en fatsoen, ook wel de natuurlijke verbintenis genoemd, is in opmars binnen het familierecht.

Het is een algemene rechtsfiguur die steeds vaker door familierechtadvocaten wordt ingezet.

Wat is een natuurlijke verbintenis?

Dat is een verbintenis die niet rechtens afdwingbaar is. Nakoming van een overeenkomst is af te dwingen. Dat is met de natuurlijke verbintenis niet mogelijk. Aan een natuurlijke verbintenis wordt voldaan wanneer iemand een dwingende verplichting van moraal en fatsoen voelt om een bepaalde prestatie te leveren, zonder daar iets voor terug te willen. Als die prestatie nog niet is verricht, kan de ander deze niet afdwingen, maar als de prestatie al wel is verricht kan degene die de prestatie heeft verricht daar niet achteraf een tegenprestatie voor opeisen.

De natuurlijke verbintenis binnen het familierecht

In echtscheidingsprocedures kan de natuurlijke verbintenis soms soelaas bieden voor de zwakkere partij. Een voorbeeld. Man en vrouw zijn in koude uitsluiting getrouwd. De woning staat op beider naam. De man bekostigt een verbouwing ad € 100.000,–. Echtgenoten gaan uit elkaar. De woning wordt aan de vrouw toebedeeld. Er rust geen overwaarde op de woning. De man stelt zich op het standpunt dat hij een vordering van € 50.000,– op de vrouw heeft, nu hij met eigen geld in een goed heeft geïnvesteerd dat mede op haar naam staat. De vrouw zou zich hiertegen kunnen verweren door te stellen dat de man met zijn investering heeft voldaan aan een dwingende verplichting van moraal en fatsoen, zodat hij niet achteraf alsnog recht heeft op de helft van zijn investering, hetgeen wel het geval zou zijn als geen sprake zou zijn van een natuurlijke verbintenis.

Wanneer is sprake van een natuurlijke verbintenis?

Daarvan is slechts sprake in bijzondere omstandigheden. Relevant is de vermogens- en inkomenspositie van de echtgenoten op het moment dat de prestatie werd geleverd, in het voorbeeld het moment van de investering ad € 100.000,–. Was er sprake van een traditioneel rollenpatroon waarin (in het voorbeeld) de vrouw voor de kinderen zorgde en de man vermogen kon opbouwen? Had de vrouw eigen vermogen of uitzicht op vermogen? Hoe zag hun carrière er uit? Wat waren hun inkomsten? Etc. Aan de hand van allerlei feiten omstandigheden ten tijde van de prestatie wordt beoordeeld of de positie van de vrouw beduidend zwakker was dan die van de man, zodanig dat de investering van de man kan worden gezien als het voldoen aan een dwingende verplichting van moraal en fatsoen. Daarvan is niet snel sprake, maar onder omstandigheden kan een beroep op de natuurlijke verbintenis succesvol zijn. Het is dus zeker het proberen waard. Komt dit voorbeeld u bekend voor? Aarzel niet contact met mij op te nemen.

 

Deze blog  is op 21 augustus 2020 gereviewd en geüpdatet.

Susan Meijler

Susan Meijler

Advocaat

Susan Meijler is een zeer ervaren familierecht advocaat.