Niet zo lang geleden heeft de rechtbank Den Haag zich over deze vraag gebogen en kwam tot een opvallend oordeel: onder bepaalde omstandigheden kan een niet-ondertekend testament tóch worden gevolgd, mits het duidelijk de laatste wil van de overledene weerspiegelt.
De zaak: een huwelijk, een scheiding en een gemiste handtekening
In deze zaak ging het om een vrouw die kort na haar huwelijk ontdekte dat haar echtgenoot ernstige schulden had verzwegen. Ze besloot te scheiden en schakelde een advocaat in. Tegelijkertijd benaderde ze een notaris om haar echtgenoot uit te sluiten van haar nalatenschap. Een duidelijke afwijking van het versterfrecht. Tijdens het gesprek met de notaris in september 2021 werden haar wensen vastgelegd in een concepttestament.
Openstaande factuur
Ook kwam een openstaande factuur ter sprake. Enkele dagen later werd het concept samen met de factuur naar haar advocaat gestuurd. De factuur werd betaald, maar het testament werd nooit ondertekend. In april 2022 werd de echtscheiding uitgesproken, maar de beschikking was nog niet ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Kort daarna overleed de vrouw. Juridisch gezien was ze dus nog gehuwd, en volgens het versterfrecht was haar echtgenoot erfgenaam.
De rol van redelijkheid en billijkheid
Ondanks het ontbreken van een ondertekend testament, oordeelde de rechtbank Den Haag dat het onaanvaardbaar zou zijn als de man erfgenaam werd. De rechter baseerde zich op dat indien er volstrekte zekerheid bestaat over de uiterste wil van de overledene, het concepttestament onder omstandigheden gevolgd kan worden. In dit geval bleek uit verklaringen dat de vrouw ervan overtuigd was dat haar testament al geregeld was. Ze had duidelijk de intentie om haar echtgenoot uit te sluiten en handelde daar ook naar. De rechtbank concludeerde dat het concept overeenkwam met haar laatste wil en dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet verdedigbaar was om de man als erfgenaam aan te merken. Het gevolg: de rechtbank verklaarde dat de man geen aanspraak kon maken op de nalatenschap en behandelde het concepttestament alsof het was ondertekend.
Wat betekent dit voor de praktijk?
Deze uitspraak onderstreept dat de intentie van de erflater een doorslaggevende rol kan spelen. Zelfs als het testament niet officieel is ondertekend. In uitzonderlijke gevallen kunnen rechters op basis van redelijkheid en billijkheid afwijken van het versterfrecht. Mits er voldoende bewijs is dat het concept de werkelijke wil van de overledene weerspiegelt.
Toch blijft het risico groot: zonder ondertekening is er geen garantie dat een rechter het concept zal volgen. Wie zijn nalatenschap goed wil regelen, doet er dus verstandig aan om het testament tijdig en officieel te laten vastleggen bij de notaris.
Contact
Heeft u te maken met een soortgelijke situatie, waarbij een concepttestament of andere uitingen van de laatste wil centraal staan? Dan is het verstandig om contact op te nemen een van onze erfrechtadvocaten. Die kunnen u begeleiden bij de juridische afwikkeling. Ook kunnen zij beoordelen of er ruimte is om van het versterfrecht af te wijken.
