30 april 2011

Einde arbeidsovereenkomst door ontbindende voorwaarde?

Door Gilyan Parker

Een ontbindende voorwaarde is een bepaling in de arbeidsovereenkomst die inhoudt dat de arbeidsovereenkomst automatisch eindigt als een toekomstige onzekere gebeurtenis zich voordoet.

Een paar voorbeelden:

* in de arbeidsovereenkomst staat dat als de werknemer per een bepaalde datum een opleiding niet afrondt, de arbeidsovereenkomst eindigt;
* in de arbeidsovereenkomst is opgenomen dat deze eindigt als een pasje dat toegang geeft tot het werkterrein (bijvoorbeeld een Schipholpas) wordt ingenomen, waardoor de werknemer niet meer naar zijn werk kan;
* de voorwaarde dat de arbeidsovereenkomst eindigt als de door een gemeente aan de werkgever verleende loonkostensubsidie vervalt.
Per geval wordt beoordeeld of een ontbindende voorwaarde én het gevolg (het einde van de arbeidsovereenkomst) geldig is. De geldigheid van laatstgenoemde ontbindende voorwaarde was aan de orde in de uitspraak van het Gerechtshof ’s-Gravenhage van 1 maart 2011.

HTM-casus: ID-banen-regeling

Werkgever HTM maakt gebruik van de ID-banen-regeling. HTM kreeg loonkostensubsidie van de gemeente voor het in dienst nemen van langdurige werklozen. In de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd van die ID-werknemers stond de voorwaarde dat deze automatisch eindigt als de subsidie eindigt door wijziging van de ID-banen-regeling. De ID-regeling eindigde per 2009 en HTM stelde zich op het standpunt dat daarmee ook automatisch de arbeidsovereenkomst van de betrokken ID-werknemer eindigde. De werknemer stelde echter dat deze ontbindende voorwaarde niet geldig is en startte een procedure. Het gerechtshof geeft de werknemer gelijk: de ontbindende voorwaarde is niet geldig met als gevolg dat de arbeidsovereenkomst doorloopt.

(On)geldigheid ontbindende voorwaarde

Een ontbindende voorwaarde is bij uitzondering aanvaardbaar als:
1. deze niet in strijd is met het gesloten ontslagstelsel;
2. de werkgever het intreden van de onzekere gebeurtenis niet zelf in de hand heeft (causaliteitsvereiste);
3. de arbeidsovereenkomst feitelijk inhoudsloos wordt door het intreden van de onzekere gebeurtenis.
Met name dit laatste punt komt in de uitspraak aan de orde. Door het stoppen van de loonkostensubsidie verandert er niets aan de werkzaamheden van de werknemer. Die kunnen gewoon nog worden uitgevoerd, alleen moet HTM de werknemer nu volledig zelf betalen. Het is een eigen keuze van HTM om de functie volledig op te heffen nu de subsidie stopt, maar dat is niet een geldig beroep op de ontbindende voorwaarde aldus het Hof. Dit is niet te rijmen met het gesloten ontslagstelsel; HTM kan dan ontbinding vragen of toestemming voor ontslag bij het UWV.

Terughoudend gebruik

De rechtspraak is kritisch ten aanzien van de geldigheid van een ontbindende voorwaarde; het mag niet worden gebruikt om de regels van het ontslagrecht te omzeilen en de arbeidsovereenkomst moet een lege huls zijn geworden. Als een werkgever toch gebruik van zo’n voorwaarde wil maken, is het belangrijk deze zorgvuldig in de arbeidsovereenkomst te formuleren en bij een beroep erop te toetsen aan de hiervoor genoemde voorwaarden.

Gilyan Parker