Van VAR naar modelovereenkomst

De onderliggende wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) kreeg van de Eerste Kamer op 2 februari 2016 “het voordeel van de twijfel”. Opdrachtgevers en zzp’ers zullen in de praktijk ervaren of inderdaad sprake is van voordeel, of tóch meer nadeel.

Zekerheid op basis van de VAR

De VAR geeft een werkverschaffer, opdrachtgever, zekerheid dat geen sprake is van een fiscale dienstbetrekking zodat geen loonbelasting hoeft te worden ingehouden. De VAR geeft de werkverschaffer dus een fiscale vrijwaring. Anderzijds geeft de VAR aan de de opdrachtnemer, de zzp’er, freelancer, in die zin zekerheid dat hij geen aanspraak kan maken op uitkeringen. Daarmee houdt de zekerheid op. De VAR maakt op 1 mei 2016 plaats voor modelovereenkomsten, per opdracht te sluiten tussen de opdrachtgever en zzp’er (ik gebruik voor het gemak die benamingen, hoewel zij beiden van kleur kunnen verschieten als de relatie toch arbeidsrechtelijk blijkt te zijn). Ondernemers, branche-organisaties en zelfstandigen kunnen de Belastingdienst (model)overeenkomsten ter goedkeuring voorleggen. Gebruiken opdrachtgever en opdrachtnemer die vooraf goedgekeurde modelovereenkomst dan hebben zij op papier de zekerheid dat geen sprake is van een fiscale dienstbetrekking. Papier is echter geduldig…

Door modelovereenkomst geen vrijwaring meer

De modelovereenkomst geeft de opdrachtgever minder zekerheid dan de VAR: er is geen sprake meer van fiscale vrijwaring. Als opdrachtgever en opdrachtnemer in de praktijk toch een meer arbeidsrechtelijke relatie hebben, dus anders dan op papier in de getekende modelovereenkomst benoemd, dan kan de fiscus zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer met een heffing confronteren. Dus net als met de VAR kan de fiscus achteraf, dus op basis van de feitelijke situatie op de werkvloer, beoordelen of sprake is van een dienstbetrekking. Én net als onder de VAR-regeling kan een kantonrechter nog steeds oordelen dat in feite sprake is van een arbeidsovereenkomst in plaats van de op papier afgesproken opdrachtovereenkomst. Met alle positieve en negatieve arbeidsrechtelijke gevolgen voor respectievelijk werker (werknemer) en werkverschaffer (werkgever).

Gebruik modelovereenkomsten

De modelovereenkomsten die op dit moment beschikbaar zijn op de website van de Belastingdienst zijn vrij summier. Het gebruik van de (kernbepalingen van de) modelovereenkomsten is niet verplicht. Als ze worden gebruikt, dan is er dus nog steeds ruimte en soms ook reden om meer afspraken met elkaar te maken en contractueel vast te leggen. De individuele overeenkomst biedt bijvoorbeeld nog mogelijkheden voor de opdrachtgever om toch een soort fiscale vrijwaring in te bouwen, door een eventuele fiscale claim door te schuiven naar de opdrachtnemer. Daar zitten overigens wel (fiscale) grenzen aan. En bij het sluiten van een (model)overeenkomst blijft het van belang dat de eventueel ook gebruikte algemene voorwaarden daarmee in overeenstemming zijn.

Handreiking beoordeling modelovereenkomst

De VAR verdwijnt definitief op 1 mei 2017. Er geldt dus een overgangsperiode van één jaar, waarin opdrachtgevers en zzp’ers hun werkwijze kunnen aanpassen om met de nieuwe overeenkomsten te gaan werken. Voor opdrachtgevers een grote verandering omdat de volledige fiscale vrijwaring is verdwenen. En voor zzp-ers een extra papieren rompslomp om steeds opnieuw een (model)overeenkomst af te sluiten. De Belastingdienst maakt via de website, in de “Handreiking beoordeling modelovereenkomst” nog bekend hoe zij de modelovereenkomsten gaat toetsen. Ook onder de regels van de DBA en de modelovereenkomsten blijft het dus zaak de overeenkomst zorgvuldig op te (laten) stellen, en in de praktijk daar naar te werken.