De waterdichtheid van de uitsluitingsclausule

Als u gehuwd bent in gemeenschap van goederen en een erfenis c.q. schenking ontvangt waaraan een uitsluitingsclausule is verbonden, valt deze erfenis c.q. schenking niet in de gemeenschap. Ik voeg daar aan toe ‘in principe’ want een kanttekening is hier op zijn plaats. Ik liet in een eerdere weblog al doorschemeren dat er discussie kan bestaan over de werking van de uitsluitingsclausule. Is deze wel zo waterdicht als u denkt? Wat ik hierna schrijf over erfenissen is van overeenkomstige toepassing op schenkingen.

>> Heeft u een vraag over dit onderwerp? Laat hier uw gegevens achter. <<

Vermenging

Hoe vaak gebeurt het niet dat een erfenis onder uitsluitingsclausule wordt gestort op een bankrekening op naam van beide echtgenoten? Als dat aan de hand is, wordt het geërfde geld vermengd met ‘ander’ geld, met gemeenschapsgeld. Als gevolg van deze vermenging kan niet meer getraceerd worden welke euro tot de erfenis behoort en welke tot de gemeenschap. Strikt genomen kan de echtgenoot-erfgenaam dan niet aantonen welk deel van het saldo op de gezamenlijke rekening afkomstig is van de erfenis. Heeft deze echtgenoot dan geen vergoedingsrecht op de gemeenschap? Dient de soep zo heet gegeten te worden? Het wordt nog ingewikkelder wanneer uitgaven zijn gedaan van deze gezamenlijke rekening en dus (mede) geërfd geld is opgesoupeerd. Hoe daar mee om te gaan?

Kosten huishouding

In veel huishoudens worden erfenissen ook wel gebruikt voor de bestrijding van de dagelijkse kosten van levensonderhoud. Het komt ook voor dat een erfenis voor een eenmalig luxe vakantie wordt aangewend. Wat te doen als de erfenis op is ten tijde van de echtscheiding?

Stand van zaken

De rechtspraak en de literatuur laten een heel scala aan oplossingen zien. Consensus is er nog niet. Ik noem de twee uiterste opvattingen. Aan de ene kant is er een stroming die stelt dat op het moment dat een echtgenoot een erfenis onder uitsluitingsclausule verkrijgt en deze in de gemeenschap vloeit, een vergoedingsrecht ontstaat. Het maakt daarbij niet uit of het geld vermengd is met gemeenschapsgeld. Waaraan het geld is besteed, is evenmin relevant. De gemeenschap is door de erfenis gebaat (geweest) en dus dient het geld terug te vloeien naar de echtgenoot- erfgenaam. In de stroming die daar lijnrecht tegenover staat, heerst juist de visie dat de besteding van de erfenis wel degelijk relevant is. Is het geld op? Zo ja, waar is het aan besteed? Zijn er gemeenschapsschulden mee betaald? Is er een in verhouding tot de welstand van het huwelijk dure vakantie mee voldaan? Zijn er reguliere kosten van de huishouding mee bestreden?

In de hoofdlijn voeren de aanhangers van deze stroming aan dat als de erfenis is opgesoupeerd de echtgenoot-erfgenaam in principe geen vergoedingsrecht op de gemeenschap heeft. Op is op. Deze regel lijdt uitzondering als er gemeenschapsschulden met de erfenis zijn betaald zijn en de gemeenschap dus gebaat is. Men begeeft zich hier in een wespennest, aangezien de meeste gehuwden geen afdoende administratie bijhouden en dus de besteding van de erfenis veelal niet meer te traceren zal zijn. In de eerste stroming vormt dat geen probleem, omdat de echtgenoot erfgenaam sowieso een vergoedingsrecht op de gemeenschap heeft. In de tweede stroming zal, afhankelijk van de omstandigheden, geoordeeld kunnen worden dat de echtgenoot-erfgenaam niet aannemelijk kan maken dat de gemeenschap is gebaat door de erfenis, met als gevolg dat geen vergoedingsrecht is ontstaan.

Maatwerk

In het uiteindelijke resultaat dienen de maatstaven van redelijkheid en billijkheid tot uitdrukking te komen. Het vaststellen van een vergoedingsrecht is geen wiskunde. Het is lastig om op voorhand zwart op wit aan te geven of er een vergoedingsrecht bestaat op de gemeenschap. Heeft u met genoemde problematiek te maken? Neem dan gerust contact met mij op.

>>Download onze gratis whitepaper!<<
Wilt u meer advies over de de verdeling van de erfenis? Download onze gratis whitepaper. In deze whitepaper behandelen wij 7 veelvoorkomende problemen bij de verdeling van een erfenis.