Verhuizen met kinderen: toestemming nodig van de andere ouder

In Nederland vereist de wet dat bij verhuizing naar het buitenland of zelfs naar een andere gemeente binnen Nederland, beide ouders met gezag overeenstemming bereiken. Het wordt immers erg lastig om samen de zorg voor de kinderen voort te zetten als één van de ouders met de kinderen een heel eind verder weg gaat wonen. Maar wat gebeurt er als een ouder toch zonder toestemming verhuist?

Verhuizende ouder: vervangende toestemming rechter

Wanneer ouders gezamenlijk gezag hebben, is toestemming van beide ouders vereist voor een verhuizing. Indien de andere ouder weigert, kan de verhuizende ouder vervangende toestemming aanvragen bij de rechtbank. Dit proces kan echter tijdrovend zijn en de uitkomst is onzeker.

Achterblijvende ouder: verhuisverbod of bevel tot terugverhuizing

De achterblijvende ouder kan een procedure starten om de verhuizing tegen te gaan of zelfs een bevel tot terugverhuizing aanvragen. De rechter zal hierbij verschillende factoren overwegen, zoals de belangen van het kind, de reden voor verhuizing, en de mate van betrokkenheid van de achterblijvende ouder bij het leven van het kind.

Als de achterblijvende ouder geen gezag heeft, wordt de situatie gecompliceerder. Hoewel deze ouder niet direct een bevel tot terugverhuizing kan eisen, heeft hij of zij nog steeds rechten, zoals het recht op omgang. De gezagsdragende ouder is verplicht om de ontwikkeling van de banden van het kind met de andere ouder te bevorderen.

Verhuiscriteria

In een uitspraak uit 2008 heeft de Hoge Raad (25 april 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC5901) bepaald aan de hand van welke criteria de rechter kan toetsen of een verhuizing met de kinderen kan worden toegestaan:

• het recht en belang voor de verhuizende ouder om te verhuizen. En daarbij de vrijheid om haar leven opnieuw in te richten;
• de noodzaak om te verhuizen;
• de mate waarin de verhuizing is doordacht en voorbereid;
• de door de verhuizende ouder geboden alternatieven en maatregelen om de gevolgen van de verhuizing te verzachten en/of te compenseren. Voor zowel de minderjarige(n) als de andere ouder;
• de mate waarin de ouders in staat zijn tot onderlinge communicatie en overleg;
• de rechten van de andere ouder en de minderjarige(n) op onverminderd contact met elkaar in een vertrouwde omgeving;
• de verdeling van de zorgtaken en continuïteit van de zorg;
• de frequentie van het contact tussen de minderjarige(n) en de andere ouder voor en na de verhuizing;
• de leeftijd van de minderjarige(n), hun mening en de mate waarin de minderjarige(n) geworteld zijn in hun omgeving of juist extra gewend zijn aan verhuizingen; en
• de (extra) kosten van omgang na de verhuizing.

De rechter kan aan deze criteria toetsen zowel bij een procedure gestart door een verhuizende ouder, als bij een zaak waarin de achterblijvende ouder juist om een verbod om te verhuizen vraagt of een gebod om terug te verhuizen maar er kunnen ook andere factoren een rol spelen. Er dient per verhuizing gekeken te worden naar alle omstandigheden van alle betrokkenen.

Ontwikkelingen in de rechtspraak

Het over en weer toestemming moeten geven bij een gewenste verhuizing met de kinderen ziet in beginsel op situaties waarbij beide ouders zijn belast met het gezag. In de afgelopen jaren zien wij echter soms ook dat een ouder met het eenhoofdig gezag niet zonder meer kan verhuizen met de kinderen.

In een uitspraak van de Hoge Raad van 15 oktober 2021 (ECLI:NL:HR:2021:1513) is beslist dat de rechter de gezaghebbende ouder kan gelasten terug te verhuizen (met de kinderen), ook als de andere ouder op het tijdstip van de verhuizing geen gezag had. De ouder met gezag heeft namelijk ook de plicht om de omgang met de andere ouder te bevorderen. Als deze plicht niet meer wordt nagekomen, dan kan de rechter maatregelen nemen. Hoewel de rechtsgrond voor de terugverhuizing een andere is dan bij gezamenlijk gezag, kan het resultaat wel degelijk zijn dat de verhuizing niet door kan gaan of dat er terugverhuisd moet worden.

In een recente uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (14 mei 2024, ECLI:NL:GHARL:2024:3291) werd benadrukt dat de bekende verhuiscriteria uit de rechtspraak niet limitatief zijn. Bovendien hoeft de rechter niet aan alle verhuiscriteria te toetsen. Afhankelijk van de zaak zal worden beslist welke omstandigheden voor die specifieke zaak belangrijk zijn. In deze zaak was de vrouw met het kind verhuisd in verband met hun (fysieke) veiligheid. Als de noodzaak voor een verhuizing ziet op de veiligheid van ouder en kind, dan is dat al gauw doorslaggevend in de belangenafweging, aldus het hof.

Advies op maat

Dit artikel biedt een overzicht van de juridische aspecten rondom het verhuizen met kinderen zonder toestemming van de andere ouder (met gezag). Het is belangrijk om te benadrukken dat elke situatie uniek is en specifiek juridisch advies vereist.

Meer informatie

Heeft u verhuisplannen of is de andere ouder van uw kind(eren) vertrokken? Neem gerust contact met mij op voor advies in uw situatie.