Blokkeringsregeling bij verkoop van aandelen en certificaten

Als niet alle details van de blokkeringsregeling zijn gevolgd, is de overdracht namelijk ongeldig. In dat geval kan het dus zo zijn dat u denkt eigenaar geworden te zijn van de gekochte aandelen(-certificaten), terwijl dat juridisch niet zo is. Ik illustreer dit met een recent vonnis van de Rechtbank Den Haag.

Wat is een blokkeringsregeling en waarom heeft een B.V. een blokkeringsregeling?

Eén van de specifieke kenmerken van een besloten vennootschap (B.V.) is haar besloten karakter. Die komt tot uiting in een blokkeringsregeling, die in de statuten van vrijwel elke B.V. is opgenomen. De blokkeringsregeling heeft tot doel de toetreding van nieuwe aandeelhouders tegen de wil van de zittende aandeelhouders te voorkomen, door de overdrachtsmogelijkheden van aandelen te beperken. Bij de vereenvoudiging van het BV-recht in 2012 is een blokkeringsregeling niet langer verplicht, maar nog wel zeer gebruikelijk. Uitgangspunt van de wet is nu dat een aanbiedingsregeling geldt, tenzij de statuten anders bepalen.

De blokkeringsregeling kent verschillende vormen, en kan een aanbiedings- of een goedkeuringsregeling zijn. De aandeelhouder die zijn aandelen wil verkopen moet deze eerst aanbieden aan zijn medeaandeelhouders (aanbiedingsregeling), of de voorgenomen overdracht ter goedkeuring voorleggen aan een orgaan van de vennootschap (goedkeuringsregeling). Door de blokkeringsregeling hebben de zittende aandeelhouders controle over wie hun mede-aandeelhouder wordt.

Als aandelen via een Stichting Administratiekantoor (StAk) zijn gecertificeerd, bevatten de administratievoorwaarden normaliter ook een blokkeringsregeling voor de overdracht van certificaten. De werking van blokkeringsregelingen voor certificaten verschilt echter van die voor aandelen.

Wat is een certificaat en waarom zou je certificeren?

Een B.V. kan haar aandelen certificeren. Daarbij dragen de aandeelhouders hun aandelen over aan de StAk en verkrijgen zij in ruil daarvoor certificaten die corresponderen met de aan de StAk overgedragen aandelen. Door certificering van de aandelen concentreert de B.V. het stemrecht bij het bestuur van de StAK. Het bestuur van de StAk is dan in plaats van de aandeelhouders stemgerechtigd in de aandeelhoudersvergadering van de B.V. De certificaathouders hebben recht op uitkering van winst / dividend.

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom een B.V. aandelen certificeert. Zo kun je denken aan het veilig stellen van de onderneming na overlijden van de directeur-grootaandeelhouder (estate-planning) of bescherming tegen vijandige overnames.

Overdracht in strijd met blokkeringsregeling

Wie zijn aandelen of certificaten wil verkopen aan een derde partij, kan dat dus alleen doen met goedkeuring van de overige zittende aandeel- of certificaathouders. Als een aandeelhouder zijn aandelen overdraagt in strijd met de blokkeringsregeling, is deze overdracht ongeldig op grond van de wet (art. 2:195 lid 3 BW).

Als een certificaathouder zijn certificaten wil overdragen, dan geldt deze wettelijke bepaling niet. Toch is ook een overdracht van certificaten in strijd met de blokkeringsregeling ongeldig. Daarbij zijn de administratievoorwaarden van belang. Anders dan aandelen, zijn certificaten vorderingen op naam, waarbij de StAK schuldenaar is en de certificaathouder schuldeiser. De blokkeringsregeling in de administratievoorwaarden kunnen de certificaten onoverdraagbaar maken (zie art. 3:83 BW). Het hangt echter van de uitleg van de administratievoorwaarden af, of dit tot ongeldigheid van overdrachten in strijd met de blokkeringsregeling leidt.

Onoverdraagbaarheidsbedingen hebben in beginsel slechts verbintenisrechtelijke werking, behalve als uit de formulering expliciet blijkt dat partijen goederenrechtelijke werking hebben beoogd. In het eerste geval mag de schuldeiser niet overdragen en is de overdracht in strijd met de blokkeringsregeling wel geldig (maar is de verkoper schadeplichtig); in het tweede geval kan de schuldeiser niet overdragen, en is de overdracht in strijd met de blokkeringsregeling niet geldig (net zoals bij aandelen).

In het hiervoor genoemde vonnis van de Rechtbank Den Haag droeg de certificaathouder zijn certificaten over in strijd met de bepalingen van de administratievoorwaarden. Weliswaar hadden de overige certificaathouders ingestemd met de voorgenomen verkoop aan een derde partij, maar die goedkeuring was drie maanden geldig. De overdracht vond echter plaats 3 ½ maand na afgifte van de instemming. De rechter oordeelt op grond daarvan dat er niet was voldaan aan de blokkeringsregeling, en dat de certificaten niet rechtsgeldig zijn overgedragen. Dit echter zonder de tekst van de blokkeringsregeling uit de administratievoorwaarden uit te leggen. Zoals hiervoor aangegeven, is die uitleg cruciaal voor de vraag hoe de blokkeringsregeling uitwerkt. Wellicht had de rechtbank door middel van de uitleg van het beding tot een andere conclusie moeten komen.

Conclusie

De uitspraak van de rechtbank maakt dat u als koper van certificaten zeer alert moet zijn. De koper van certificaten wordt immers geen rechthebbende, als niet is voldaan aan de blokkeringsregeling. Mocht u van plan zijn certificaten of aandelen in een B.V. te kopen of verkopen, en heeft u hier vragen over, neem dan contact met mij op.