Boven de wet

Een voorbeeld. Indien uw buurman een aanvang maakt met de sloop van een garage die deels op uw grond staat, kan u in kort geding vorderen dat de buurman daarmee ophoudt op straffe van verbeurte van een dwangsom van 25.000 euro. Lapt de boosdoener een toewijzend vonnis aan zijn laars, dan moet hij de dwangsom aan u betalen.

Indien vorderingen tot ‘een doen of nalaten’ zich richten tegen een machtige wederpartij (overheid, woningcorporatie, multinational) komt het regelmatig voor dat voorzieningenrechters zich tijdens een zitting hardop afvragen of het opleggen van een dwangsom wel nodig is. ‘Nette’ wederpartijen zullen zich immers ook zonder zo’n sanctie wel aan een vonnis houden?

Wob-verzoek

Op 31 mei 2021 diende de Volkskrant een Wob-verzoek in. Zij vroeg de minister van VWS alle informatie over de mondkapjesovereenkomst met Sywert van Lienden openbaar te maken. Toen de minister dat naliet, wendde de Volkskrant zich tot de rechtbank Amsterdam. In een uitspraak van 19 januari 2022 heeft de rechtbank de minister vervolgens veroordeeld om de gevraagde informatie binnen vier weken te verstrekken. Voor elke dag dat hij de termijn zou overschrijden, diende de minister een dwangsom van 100 euro aan de Volkskrant te betalen, met een maximum van 15.000 euro.

Meer tijd nodig

De termijn werd overschreden. Na enkele bestuursrechtelijke ‘trucs’ te hebben uitgehaald, maakte het ministerie vervolgens bekend dat de dwangsom aan de Volkskrant zou worden betaald (peanuts, natuurlijk), maar de gevraagde informatie voorlopig niet zou worden verstrekt. Daarvoor was meer tijd nodig.

Over dat argument had de rechtbank Amsterdam zich in haar eerdere uitspraak echter al uitgelaten. ‘Niet valt in te zien waarom het verzoek niet op traditionele wijze kan worden afgedaan, gezien de relatieve omvang van het verzoek en de omstandigheid dat het verzoek is toegesneden op een korte periode …’

Tel daarbij op dat de betreffende informatie gewoon beschikbaar is. Die is namelijk eerder overhandigd aan Deloitte, een onderzoeksbureau dat op last van de regering een onderzoek doet naar de mondkapjesaffaire.

Boven de wet

Slotsom is dat de minister bewust een vonnis van de rechter negeert en zich boven de wet plaatst. De handelwijze voedt de discussie over de betrouwbaarheid van de overheid en over de waarde van de ‘nieuwe bestuurscultuur’. Maar vooral over de vraag: wat moet er verborgen blijven?

Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem bij juridische vragen direct contact met ons op.

Deze column is geschreven voor Den Haag Centraal. Raymond de Mooij schrijft hier maandelijks over wat hij meemaakt in zijn praktijk.