Coronavirus: de contractuele gevolgen

Veelal wordt aangegeven dat er door de maatregelen die worden getroffen om het coronavirus in te dammen een overmachtssituatie ontstaat. Zodra er sprake is van overmacht is de schuldenaar niet schadeplichtig voor het niet nakomen van zijn contractuele verplichtingen. Partijen doen hier dus graag een beroep op, terwijl dit voor de wederpartij juist erg nadelig kan zijn.

Overmacht of “Force Majeur” volgens de wet

Overmacht wordt in art 6:75 BW als volgt gedefinieerd:
“Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachten de wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.”

Voor het slagen van een beroep op overmacht is nodig dat de tekortkoming niet is te wijten aan de schuld van de debiteur, noch voor zijn risico behoort te blijven. De wet stelt niet als eis dat nakoming moet zijn verhinderd, maar (behoudens enkele uitzonderingen) zal niet-nakoming zonder verhindering altijd schuld opleveren.

Schuld is ook aanwezig als de schuldenaar de tekortkoming had behoren te vermijden. Als één weg is afgesneden en andere wegen stonden nog open, dan heeft de schuldenaar wel degelijk schuld aan de niet nakoming. Hij had dan de andere wegen moeten bewandelen.

Als aan de vereisten van overmacht is voldaan (meestal door tijdelijke of blijvende onmogelijkheid), zal de vordering tot nakoming worden afgewezen. Er is dan geen toerekenbare tekortkoming en de schuldeiser heeft geen recht op schadevergoeding. Ontbinding is nog wel mogelijk.

Dat nakoming door het coronavirus lastiger of duurder is, rechtvaardigt een beroep op overmacht niet.

Overmacht opgenomen in een contract

In overeenkomsten staat vaak een overmachtsclausule. Indien dat het geval is, moet u de overmachtssituatie eerst beoordelen aan de hand van de opgenomen clausule. Meestal is deze clausule als volgt geformuleerd:

“Geen van de partijen is aansprakelijk voor de tekortkoming in de nakoming van enige verplichting van deze Overeenkomst (met uitzondering van de betalingsverplichtingen) die het gevolg is van staking, tekorten, rellen, onlusten, brand, overstroming, storm, explosies, natuurrampen, oorlog, overheidsingrijpen, arbeidsomstandigheden, aardbevingen, materiaalgebrek of iedere andere omstandigheid waarop de tekortschietende partij in redelijkheid geen invloed kon uitoefenen.”

Indien er sprake is van een gebeurtenis buiten de macht om van partijen, waardoor het contract niet kan worden nagekomen, kan tot een overmachtssituatie leiden.

Of een epidemie, zoals het Covid-19 virus veroorzaakt, onder overmacht valt nog te bezien en zal afhangen van de omstandigheden van het geval. Het staat veelal niet in het rijtje met rampen die overmacht veroorzaken. Indien de overheid echter besluit om gebieden af te zetten, kan dit wellicht wel onder de clausule vallen. Het kan ook zijn dat de overheid het corona virus als overmachtssituatie bestempeld.

Misbruik

Natuurlijk zullen er ook partijen zijn die proberen onder een contract uit te komen door te stellen dat er overmacht is door het coronavirus. In dat soort gevallen is het goed om te weten wat de vereisten zijn en hier tijdig tegen te ageren.

Ook belangrijk om te weten

Het blijft zaak om adequaat te reageren op de maatregelen die worden genomen door de overheid. Indien mogelijk moet u productie naar een andere locatie verplaatsen of kunnen producten of onderdelen bij een andere toeleverancier worden besteld. Het is belangrijk dat u goed in contact blijft met uw leveranciers en klanten en hen onverwijld informeert over een mogelijk overmachtssituatie, zodat ook uw klant hierop kan anticiperen. In een lijn van contracten is dat erg van belang.

Zoals aangegeven is onderling contact zeer belangrijk. Blijf met elkaar in overleg en probeer samen een oplossing te vinden. Stel een evenement uit, verplaats het, waardoor de schade voor alle partijen zo beperkt mogelijk blijft. Het vinden van een oplossing heeft altijd de voorkeur boven een langdurige procedure.

GMW advocaten kan voor u betekenen:

• Vaststellen contractuele risico’s
• Heronderhandelen contractsrelaties
• Juridische begeleiding bij overmacht situaties
• Optreden in geval van misbruik van overmacht