De Wet Huis voor klokkenluiders

Deze wet stelt een traject vast voor het melden van een vermoeden van een misstand binnen een organisatie en regelt de rechtsbescherming voor klokkenluiders. Dit schept verplichtingen voor de werkgever en mogelijkheden voor de werknemer.

Wie kan wanneer melden

Als een werknemer het vermoeden heeft dat sprake is van een misstand bij de werkgever, kan hij hiervan melding maken als dit vermoeden is gebaseerd op een redelijke grond en het maatschappelijk belang in het geding is. Hiervan is sprake bij schending van de wet, bij een gevaar voor de volksgezondheid of de veiligheid van personen, de aantasting van het milieu of het goed functioneren van de openbare dient of de onderneming als gevolg van onbehoorlijk handelen of nalaten. Niet alleen de werknemer in dienst bij de werkgever kan een melding maken, maar ook ieder ander die anders dan op basis van een arbeidsovereenkomst of ambtelijke aanstelling arbeid voor de organisatie verricht. Daarnaast kan een werker niet alleen melding maken over een misstand bij de werkgever, maar ook over een misstand bij een ander bedrijf als hij hierover kennis heeft gekregen door zijn werkzaamheden aldaar.

Interne klokkenluidersregeling

In beginsel dient eerst intern binnen de betreffende organisatie worden gemeld. De werkgever waar ten minste 50 werknemers werkzaam zijn, dient hiervoor een procedure vast te stellen. De Ondernemingsraad heeft instemmingsrecht voor het besluit tot vaststelling, wijziging of intrekking van deze interne regeling. In de regeling dient in ieder geval te worden opgenomen wat onder een vermoeden van een misstand wordt verstaan, bij wie kan worden gemeld, hoe met een interne melding wordt omgegaan, dat de melding vertrouwelijk wordt behandeld indien de werknemer hierom verzoekt, en de mogelijkheid van de werknemer om in vertrouwen een adviseur te raadplegen. De werkgever moet deze interne regeling schriftelijk of elektronisch aan de bij hem werkzame personen verstrekken.

Het Huis voor klokkenluiders

De werknemer kan zich ook wenden tot het Huis voor klokkenluiders. Het Huis bestaat uit een afdeling advies en een afdeling onderzoek. De werknemer kan al voordat hij een interne melding maakt, terecht bij de afdeling advies en verzoeken om informatie, advies of ondersteuning. Pas nadat er intern melding is gedaan, kan de werknemer in voorkomend geval naar de afdeling onderzoek. Wel moet voor deze stap sprake zijn van het niet naar behoren behandelen van de vermoedelijke misstand door de werkgever, moet er een voldoende maatschappelijk belang zijn en dient de ernst van de misstand voldoende te zijn. Het kan daarom ook voor bedrijven voor wie geen verplichting geldt een interne klokkenluidersregeling op te stellen, raadzaam zijn om dit wel te doen. Is deze er niet, dan zal een werker namelijk eerder naar het Huis voor klokkenluiders kunnen/moeten stappen. Wanneer het onderzoek is verricht, wordt hiervan een rapport opgemaakt waarin de analyse van de misstand, de (vermoedelijke) oorzaken en gevolgen daarvan, alsmede de aanbevelingen aan de werkgever zijn opgenomen. Dit rapport wordt openbaar gemaakt.

Bescherming klokkenluider

In de interne klokkenluidersregeling bij de werkgever moet zijn opgenomen dat de werkgever verplicht is de melding vertrouwelijk te behandelen. Daarnaast dient hierin te worden vastgelegd dat de werknemer de mogelijkheid heeft om een adviseur in vertrouwen te raadplegen. Op de betrokkenen bij het Huis voor klokkenluiders rust daarnaast een geheimhoudingsplicht. Tot slot is in de wet opgenomen dat de werkgever de werknemer niet mag benadelen als gevolg van de melding, zover deze te goeder trouw en naar behoren is gedaan. Dit verbod is alleen van toepassing op de werknemer met een arbeidsovereenkomst of ambtelijke aanstelling, niet voor de andere werkers binnen een organisatie.