19 maart 2021
Een juridische blik op het draagmoederschap in Nederland
Draagmoederschap kan een uitkomst bieden voor mensen met een kinderwens die deze niet op de natuurlijke manier kunnen vervullen.
Een (andere) vrouw kan het kind dragen voor de wensouders en het kind na de geboorte afstaan aan de wensouders. In de Nederlandse wet bestaat helaas nog geen specifieke regeling voor draagmoederschap. De wet biedt wel andere mogelijkheden om ervoor te zorgen dat de wensouders de juridische ouders van het kind worden. In deze blog zal kort worden ingegaan op de vraag hoe het zit met draagmoederschap in Nederland.
Wat wordt onder het begrip “draagmoeder” verstaan?
Het begrip “draagmoeder” is omschreven in het Wetboek van Strafrecht:
“de vrouw die zwanger is geworden met het voornemen een kind te baren ten behoeve van een ander die het ouderlijk gezag over dat kind wil verwerven, dan wel anderszins duurzaam de verzorging en opvoeding van dat kind op zich wil nemen.”
De reden waarom het begrip “draagmoeder” is opgenomen in het Wetboek van Strafrecht is gelegen in het feit dat het in Nederland niet is toegestaan om je als vrouw openbaar aan te bieden als draagmoeder. Dit wordt ook wel commercieel draagmoederschap genoemd en is strafbaar gesteld. Daarentegen is het in Nederland niet verboden om draagmoeder te zijn (zonder winstoogmerk).
Juridisch ouderschap
De wensouders zijn in Nederland niet zonder meer de juridische ouders van het kind. Na de geboorte van het kind is de draagmoeder altijd de juridische moeder van het kind. Dit is geregeld in het Burgerlijk Wetboek en wordt ook wel aangeduid als “mater semper certa est”. Daarnaast is de draagmoeder automatisch belast met het ouderlijk gezag over het kind. Afhankelijk van de situatie kan ook de partner van de draagmoeder automatisch de juridische ouder zijn van het kind en kan hij of zij zijn belast met het ouderlijk gezag over het kind.
Het draagmoederschapscontract
Het is wenselijk dat de draagmoeder en de wensouders vóór de geboorte van het kind duidelijke afspraken maken over de wederzijdse verwachtingen en verplichtingen. Zo kan bijvoorbeeld worden gedacht aan afspraken over de termijn waarbinnen het kind moet worden afgestaan aan de wensouders.
Bij het maken van dergelijke afspraken, is het van belang dat u zich realiseert dat veel afspraken niet kunnen worden afgedwongen bij een rechter. Als bijvoorbeeld de afspraak is gemaakt om het kind binnen een zekere termijn af te geven aan de wensouders, kan de draagmoeder hiertoe niet worden verplicht.
De overdracht naar de wensouders
Om de juridisch ouders van het kind te worden is een draagmoederschapsovereenkomst niet voldoende en zal door de wensouders een juridische procedure moeten worden gestart. Het is van belang dat u tijdig advies inwint, het liefst vóór de zwangerschap. Hoe het juridisch ouderschap in uw situatie dient te worden vastgesteld, is afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Zo zal in sommige situaties kunnen worden volstaan met een erkenning en zal in andere situaties voor de weg van de ontkenning van het vaderschap in combinatie met de gerechtelijke vaststelling van het vaderschap (moeten) worden gekozen. Denkt u na over draagmoederschap? Sophie Vermeule kan u verder informeren over het draagmoederschap in Nederland. Neem gerust contact met haar op.
