Knipselkrant in strijd met Auteurswet

Een Knipselkrant is een verzameling uit kranten en tijdschriften gekopieerde artikelen, die gebundeld worden verspreid onder de medewerkers. De artikelen gaan vooral over voor de specifieke instelling of organisatie relevante onderwerpen.

Knipselkrant Provincie Friesland

De Provincie Friesland maakte periodiek zo´n Knipselkrant. Medewerkers van de Provincie verzamelden artikelen uit verschillende dag- en weekbladen, en verspreidde die binnen de organisatie. Zij deed dit geheel zelfstandig, zonder de uitgevers van die kranten en tijdschriften om toestemming te hebben gevraagd. Enkele uitgevers van kranten en tijdschriften kwamen er achter dat de Provincie hun artikelen verspreidde, en verzochten de Provincie daarvoor een vergoeding te betalen. De Provincie weigerde, waarop de naar de rechter stapten met het verzoek een principiële uitspraak te geven dat de Provincie niet zonder toestemming of vergoeding hun artikelen mocht verspreiden. Het Gerechtshof Leeuwarden heeft op 26 juli jl. de uitgevers in het gelijk gesteld.

Verspreiding nieuwsberichten uit kranten e.d.

Hoe zit het nu met het verspreiden van nieuwsberichten uit kranten (en andere bronnen)? Op alle geschreven teksten, schilderijen, beeldhouwwerken, muziek, enz. rust in beginsel auteursrecht. Citeren is toegestaan, mits voorzien van duidelijke bronvermelding. Het is strafbaar om auteursrechtelijk beschermde teksten van anderen openbaar te maken, zonder de toestemming van de maker of uitgever. Het is iedereen bekend dat kopiëren en verspreiden van een schilderij van Picasso of een film van Disney niet is toegestaan. Voor nieuwsberichten maakt de Auteurswet echter een uitzondering: media zoals televisie, krant, radio e.d. mogen nieuwsberichten overnemen mits de bron wordt vermeld en het auteursrecht niet door de oorspronkelijke maker van het nieuwsbericht is voorbehouden. Dat laatste hadden de uitgevers in deze zaak wel gedaan. Net als de meeste kranten, hadden zij het auteursrecht op alle door hen uitgeven artikelen voorbehouden in de colofon die in de krant of het tijdschrift was opgenomen.

Een nieuwsbericht kan volgens jurisprudentie van het Europees Hof van Justitie auteursrechtelijk beschermd zijn, door bijvoorbeeld de woordkeus, taalgebruik, vorm en presentatie. Het gaat dus niet om het onderwerp van het bericht – dat mag iedereen in zijn eigen woorden verspreiden – maar om de letterlijke weergave van de woorden van de schrijver. Doordat de uitgevers het auteursrecht in het colofon voor hebben behouden, mocht de Provincie hun artikelen niet verspreiden via de Knipselkrant. Bovendien bepaalt de EU Auteursrechtrichtlijn dat een auteursrechthebbende in beginsel recht heeft op een redelijke compensatie voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken. Dat de Provincie de Knipselkrant gratis uitdeelde aan haar werknemers en daarbij ook geen commercieel belang had, is daarbij volgens het Gerechtshof niet relevant: de uitgevers zijn immers inkomsten misgelopen doordat de Provincie geen vergoeding heeft betaald. Daar komt nog bij dat de Hoge Raad in 1995 al heeft uitgemaakt dat het belang van vrije verspreiding van informatie ondergeschikt is aan het belang van auteurs.

Het Hof concludeerde daarom dat de Provincie de auteursrechten schond van de uitgevers door hun artikelen te verspreiden in een Knipselkrant. De uitspraak is te vinden op http://bit.ly/qdZgPd.