Moord op de rechtsstaat

Een ‘Jeroen Krabbé-gevoel’ bekroop me, toen ik twee weken geleden beroepsgenoten (the usual suspects) in televisie-uitzendingen over elkaar heen zag buitelen om hun afschuw kenbaar te maken over de moord op advocaat Derk Wiersum.

De raadsman van kroongetuige Nabil B. in de zaak tegen de mocro maffia van de voortvluchtige Ridouan Taghi werd voor de deur van zijn woning doodgeschoten. Ook de Orde van Advocaten uitte zich in de media. Politici kwamen woorden tekort. Er was sprake van ‘moord op de rechtsstaat’ en de misdaad werd het ‘9/11 voor de advocatuur’ genoemd. Krantenkoppen schreeuwden moord en brand.

De algehele verbijstering naar aanleiding van de aanslag verbaasde mij een beetje. Burgemeesters, journalisten en officieren van justitie worden al veel langer bedreigd door de onderwereld, het was volgens ingewijden wachten op deze moord. De misdaadverslaggever John van den Heuvel bijvoorbeeld wordt al bijna twee jaar dag en nacht bewaakt. Een officier van justitie werd in 2018 dusdanig bedreigd dat zij moest onderduiken. Dat het bij zware criminelen niet bij bedreigingen blijft, is bekend. Tijdens het Holleeder-proces werd er een granaat op de rechtbank afgevuurd. De onschuldige broer van Nabil B. werd eind maart 2019 doodgeschoten.

Bedreiging en geweld tegen advocaten zijn ook niets nieuws. Uit een in 2016 gepubliceerd rapport blijkt dat 74 procent van de ondervraagde advocaten te maken heeft met geweld. In 2001 werd een bomaanslag gepleegd op advocatenkantoor Bovens. Advocaat Michiel Pol werd in 2004 doodgestoken in zijn kantoor. Een Zoetermeerse advocaat werd in 2017 tijdens de uitoefening van haar beroep in haar gezicht gestoken en beëindigde, net als Bovens, haar carrière in de advocatuur.

Waarom is de maatschappelijke verontwaardiging na de moord op Derk Wiersma zo groot? Misschien heeft het te maken met het besef dat de overheid haar grip op de maatschappij definitief lijkt te zijn kwijtgeraakt. Door eindeloze bezuinigingen op justitie (de werkelijke moord op de rechtsstaat) is er letterlijk en figuurlijk onvoldoende slagkracht. De Taghi’s van deze wereld worden niet opgepakt. Twee weken terug liet op de Willem de Zwijgerlaan een 71-jarige man het leven, naar verluidt na een confrontatie met een groepje Marokkanen (‘pubers’ en ‘scholieren’ volgens de media). De politie bleek van tevoren ingeseind over het gedrag van het gezelschap, maar besteedde geen aandacht aan de melding. Het zal met personeelstekort en prioriteiten te maken hebben gehad.

De Orde van Advocaten is inmiddels weggelopen uit het topberaad met VVD-minister Sander Dekker voor Rechtsbescherming, omdat hij geen extra geld wil uittrekken voor de financieel uitgewrongen sociale advocaten. Die keren het beroep noodgedwongen de rug toe, met als enige voordeel dat zij minder kans lopen om doodgeschoten te worden.

Het proces tegen Ridouan Taghi en zijn handlangers is hervat. De rechtbank wordt zwaar bewaakt, evenals de rechters en officieren van justitie. Publiek is om veiligheidsredenen niet welkom. Alhoewel hun cliënten behalve verdachten ook potentiële verklikkers van de paranoïde hoofdverdachte Taghi kunnen zijn, wordt een aantal van de advocaten niet beschermd. Zij zeggen niets te hebben vernomen van justitie en arriveren per fiets of openbaar vervoer bij de rechtbank.