12 december 2007

Russisch faillissement Yukos Oil niet geldig in Nederland

Door Gilyan Parker

In 2003 is de Europese Insolventieverordering ingevoerd.

Op basis daarvan worden in alle landen van de EU (behalve Denemarken) faillissementsvonnissen automatisch erkend. Zo heeft een Grieks faillissement volledige werking in Nederland en andersom. Dit geldt echter niet voor faillissementen uit niet EU-landen.

In 2006 heeft een rechtbank van Moskou de Russische oliemaatschappij Yukos Oil failliet verklaard. Yukos Oil is (was) een in 1996 geprivatiseerde Russische oliemaatschappij, die sindsdien een enorme groei heeft doorgemaakt. In 2004 heeft de Russische belastingdienst aan Yukos Oil naheffingsaanslagen opgelegd voor een bedrag van in totaal ruim ? 20 miljard. Mede doordat op verzoek van de Russische belastingdienst alle banktegoeden van Yukos Oil waren bevroren, kon Yukos Oil deze aanslagen niet betalen. Na een summiere procedure werd surseance aan Yukos Oil uitstel van betaling verleend. In die surseance is vervolgens op een crediteurenvergadering besloten tot een definitief faillissement. Vrijwel alle stemmen werden uitgebracht door drie instellingen in handen van de Russische overheid. Kort na het faillissement heeft de curator van Yukos Oil de grootste vermogensbestanddelen verkocht aan een Russische staatsonderneming Rosneft voor ? 8 miljard, ver beneden de werkelijke waarde. Rosneft was de enige bieder, aangezien de Russische overheid westerse bedrijven sterk ontmoedigde mee te bieden.

Yukos Oil is eigenaar van de meerderheid van aandelen in de Nederlandse B.V. Yukos Finance. Yukos Finance bezit een belangrijke pijpleiding in Slowakije en olievelden met een waarde van ruim ? 1,4 miljard.

Als een aandeelhouder failliet is, vallen de aandelen in het faillissement. Naar Russisch en Nederlands faillissementsrecht oefent de curator de stemrechten op de aandelen uit. De curator van Yukos Oil heeft dus de volledige zeggenschap in Yukos Finance. Hij heeft dan ook het management van Yukos Finance ontslagen en in hun plaats twee stromannen benoemd. Dat nieuwe bestuur zou de activa van Yukos Finance moeten verkopen en de opbrengst doorbetalen aan de curator.
Het oude bestuur van Yukos Finance legde zich hierbij niet neer. Zij waren van mening dat het Russische faillissement van Yukos Oil niet rechtmatig is, en de curator dus geen zeggenschap heeft in Yukos Finance. Op 31 oktober 2007 heeft de rechtbank Amsterdam in een door Yukos Finance tegen de curator van Yukos geoordeeld dat de aandeelhoudersbesluiten die de curator van Yukos Oil met betrekking tot Yukos Finance B.V. heeft genomen nietig zijn, omdat het Russische faillissementsvonnis in Nederland niet kan worden erkend. Het Russische faillissementsvonnis waarbij de curator is benoemd, is totstandgekomen op een wijze die niet in overeenstemming is met de Nederlandse beginselen van een behoorlijke procesorde. Het faillissementsvonnis kan om die reden in Nederland niet worden erkend en de daaruit naar Russisch recht voortvloeiende bevoegdheden van de curator kunnen door hem in Nederland niet worden uitgeoefend. Het oude bestuur van Yukos Finance is dus weer als zodanig aangesteld, en kan vrij beschikken over de activa van Yukos Finance. Van de curator hoeven zij zich niets aan te trekken.

Het vonnis is te lezen op www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn= BB6782.

Gilyan Parker