29 januari 2015

Vrije advocaatkeuze wederom in het geding

Door Gilyan Parker

GMW Advocaten verdedigt het recht op een vrije advocaatkeuze in een zaak tegen DAS rechtsbijstand verzekeraar. Vraag is of de verzekerde in een ontslagzaak voor het UWV op kosten van DAS zelf mag kiezen wie hem of haar bijstaat.

Volgens de wet is dit het geval zodra er sprake is van een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’. Partijen verschillen van mening over de reikwijdte van het begrip ‘gerechtelijke of administratieve procedure’. De Hoge Raad heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie daarom gevraagd om dit begrip uit te leggen. Lees hier meer over deze zaak.

Wederom een prejudiciële vraag

Recent stelde het Gerechtshof Amsterdam een vergelijkbare prejudiciële vraag over de uitleg van het begrip ‘gerechtelijke of administratieve procedure’. Het Gerechtshof Amsterdam wil duidelijkheid over de vrije advocaatkeuze in de fase van bezwaar bij het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) tegen een afwijzend besluit op verzoek op indicatiestelling AWBZ-zorg. Kwalificeert deze fase als een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’ en komt verzekerden in die fase een vrije advocaatkeuze toe?

Achtergrond van vrije advocaatkeuze

Jarenlang werden verzekerden bijgestaan door het juridische personeel van de verzekeringsmaatschappij. Alleen als er een belangenconflict bestond of de specifieke deskundigheid ontbrak, mochten verzekerden zelf op kosten van de verzekeringsmaatschappij een externe advocaat kiezen. Het is de vraag of deze praktijk in het belang was van de verzekerden. De verzekeringsmaatschappij had er immers baat bij om een zaak zo goedkoop mogelijk -en dus zo vlot mogelijk- af te handelen. Snel schikken of weinig tijd in de voorbereiding van een zaak steken, is echter niet altijd in het belang van de verzekerden.

Hof van Justitie bevestigde vrije advocaatkeuze in ‘gerechtelijke of administratieve procedure’

Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft de afgelopen jaren een streep gezet door de bestaande praktijk. Het Hof oordeelde dat de verzekeringsmaatschappijen de Europese wetgeving (die in het leven is geroepen om de belangen van verzekerden te beschermen) onjuist uitlegden. Verzekerden moeten volgens het Hof zodra er sprake is van een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’ altijd zelf een externe advocaat kunnen kiezen, en niet enkel indien de verzekeringsmaatschappij meent dat dit noodzakelijk is omdat er bijvoorbeeld een belangenconflict speelt. De vrije keuze geldt ook als procesvertegenwoordiging niet verplicht is, zoals in een zaak voor de kantonrechter.

Begrip ‘gerechtelijke of administratieve procedure’ beperkt uitgelegd door DAS

Uiteraard werd de uitspraak van het Hof door de verzekeringsmaatschappijen niet met open armen ontvangen. Het inschakelen van externe advocaten, die duurder zijn dan interne juristen en niet het financiële belang van de verzekeringsmaatschappij in het oog houden, zal immers te koste gaan van de winst. Om de impact van de uitspraak te beperken is het standpunt van DAS sinds 2013 dat het begrip ‘administratieve of gerechtelijke procedure’ beperkt moet worden uitgelegd. Een ontslagprocedure voor het UWV of de bestuurlijke bezwaarfase valt volgens DAS bijvoorbeeld niet onder dit begrip. In die zaken meent DAS dat verzekerden geen recht hebben om zich op kosten van de verzekeringsmaatschappij te laten bijstaan door een advocaat naar keuze.

Recht op vrije advocaatkeuze?

Het verweer of bezwaarschrift in een ontslagzaak voor het UWV of in een bestuurlijke bezwaarfase bij het CIZ kan echter bepalend zijn voor de uitkomst en de mogelijkheden na deze procedures. Indien de verzekerden in deze eerste fase niet de bijstand kunnen inschakelen die zij verkiezen, worden de belangen van de verzekerden ernstig geschaad en dat is volgens ons nou juist niet de bedoeling van de Europese wetgeving. Het Hof Van Justitie van de Europese Unie heeft echter het laatste woord en zal meer duidelijkheid moeten geven over de vrije advocaatkeuze. Wij wachten in spanning af. Zie ook:

  • Lees hier en hier meer over de vrije advocaatkeuze en de procedure die GMW Advocaten voert tegen DAS
  • Lees hier de uitspraak van de Hoge Raad (UWV procedure)
  • Lees hier de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam (bezwaarprocedure CIZ)

Gilyan Parker