You have the right to remain silent…

You have the right to speak to an attorney…Met deze woorden worden aangehouden verdachten in Amerika gewezen op hun rechten, woorden die wij allemaal kennen van TV en uit de film.

Maar gelden deze rechten ook in Nederland? Ja zeker, het recht om te zwijgen staat van oudsher al in het Wetboek van Strafvordering. Het recht op bijstand van een advocaat is volop in beweging sinds het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in 2008  heeft bepaald dat een aangehouden verdachte recht heeft op bijstand bij verhoren.

Intimiderend verhoor

Een flinke vooruitgang, omdat de omstandigheden waarin verdachten worden verhoord inherent intimiderend zijn. Er waren vroeger vele zaken waar de verdachte al had bekend voordat hij een advocaat had gesproken. Die bekentenis bleek vaak het kleine beetje extra bewijs te zijn dat nog nodig was om uiteindelijk tot een veroordeling te komen. De bekennende verdachte die nog geen advocaat had gesproken kon dan zomaar worden veroordeeld.

Advies advocaat altijd belangrijk

De rol van een advocaat is van groot belang voor de net aangehouden verdachte. De advocaat is op de hoogte van het reilen en zeilen bij politie en justitie, weet welke trucs de politie gebruikt om een verdachte aan het praten te krijgen en kan daarover adviseren. Zo is het altijd goed om te praten met de advocaat over wat er wel of niet is gebeurd, zodat een verdedigingsstrategie kan worden bepaald. Is het verstandig om te zwijgen (bijvoorbeeld omdat er verder weinig bewijs is en wat je niet vertelt aan de politie ook niet tegen je kan worden gebruikt), of is het beter om maar eerlijk te vertellen hoe de vork in de steel zit.

Regels aangescherpt

Als gevolg van de uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in 2008 zijn de regels voor politie en justitie flink aangescherpt. Iedere aangehouden verdachte moet worden gewezen op het recht om een advocaat te spreken vóór zijn eerste verhoor. Bij zeer ernstige misdrijven kan de verdachte daar geen afstand van doen. Vóór het eerste verhoor is er dan dus altijd eerst een gesprekje met een advocaat.

Advocaat aanwezig, maar zonder bemoeienis

Verder kan de advocaat in sommige gevallen al eisen om aanwezig te zijn bij het verhoor, in andere gevallen mag de advocaat alleen aanwezig zijn als de politie het toelaat. Tot nu toe mag de aanwezige advocaat zich echter niet mengen in het verhoor. Hij mag geen vragen stellen of opmerkingen maken. De aanwezigheid van de advocaat zal wel het effect hebben dat de politie geen ongeoorloofde druk zal uitoefenen en dat zij zich beter aan alle regels van het verhoren houdt. De ervaring leert verder dat de verdachte zich door de aanwezigheid van de advocaat gesterkt voelt en makkelijker vasthoudt aan de gekozen strategie. Dat is al een heel positief effect. Maar het kan nóg beter.

Recht op aanwezigheid advocaat bij het verhoor?

Eind 2010 heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens bepaald dat de verdachte ook tijdens zijn verhoor bijstand mag hebben van zijn advocaat . Ik ben van mening dat de aanwezigheid van de advocaat bij het verhoor volgens het Hof geen gunst is, maar een recht. De Nederlandse Hoge Raad heeft zich nog niet uitgesproken over deze nieuwe ontwikkeling, en in de literatuur wordt uitgebreid gediscussieerd hierover. Men is het niet met elkaar eens. Is de uitspraak, die betrekking heeft op een situatie in Frankrijk, ook direct op Nederland toepasbaar? Kan uit de bewoordingen van het Hof worden afgeleid dat de advocaat het recht heeft bij het verhoor te zitten? Of kan een effectieve verdediging ook worden bereikt door advies vooraf en zonodig tijdens een korte onderbreking?

Revolutie

De aanwezigheid van de advocaat tijdens verhoor als recht, het zou een regelrechte revolutie zijn. De vraag is voor welke ontwikkelingen de weg daarmee open komt te staan. Mag de advocaat zich straks ook gaan bemoeien met het verhoor? Mag hij vragen stellen? Opmerkingen maken? Zouden de regels ook gaan gelden voor niet aangehouden verdachten? En in welke omstandigheden?

Aangehouden?

In deze weblogs houden wij u op de hoogte van de ontwikkelingen. Mocht u worden aangehouden, wees u dan bewust van uw recht op bijstand door een advocaat. Vraag daar ook naar bij de politie, zij zijn verplicht u in de gelegenheid te stellen een advocaat te spreken vóór het eerste verhoor.

Bent u in aanraking gekomen met politie? U kunt altijd contact opnemen met een lid van de strafsectie van GMW Advocaten.