2 maart 2014

Internationaal erfrecht verandert door Europese verordening

Door Gilyan Parker

Wie een (vakantie)woning in Spanje heeft en uiteindelijk meer tijd in Spanje doorbrengt dan in Nederland, kan zijn erfenis maar beter goed regelen.

Indien u namelijk vermogen of onroerend goed in meerdere landen in Europa bezit kan estate planning gecompliceerd zijn. Er zijn binnen Europa nauwelijks verdragen gesloten over de vererving van nalatenschappen. Maar er gaat iets veranderen: op 17 augustus 2015 zal definitief een verordening binnen Europa in werking treden met rechtstreekse werking in bijna alle lidstaten van de EU (met uitzondering van Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk). Daardoor zal onder andere internationale estate planning mogelijk minder complex worden.

Wat houdt deze verandering in?

De verordening is straks van toepassing op erfopvolgingen van personen die overlijden op of na 17 augustus 2015. De verordening ziet toe op uniform internationaal privaatrechtelijke regels op het terrein van het erfrecht. Deze uniformering maakt dat de vererving en afwikkeling van grensoverschrijdende nalatenschappen aanzienlijk eenvoudiger en minder kostbaar wordt voor burgers in de EU.

Huidige situatie

Er zijn momenteel wereldwijd drie basisprincipes die van toepassing kunnen zijn op de erfopvolging indien men geen testament heeft laten opstellen:

  • de nationaliteit van de erflater;
  • de woonplaats ten tijde van het overlijden van de erflater; en
  • het land waar het onroerend goed (in eigendom van de erflater) is gelegen.

Momenteel geldt in Nederland in beginsel dat het nationaliteitsbeginsel het toepasselijke erfrecht op de erfopvolging bepaalt. Dat gaat echter na 17 augustus 2015 veranderen.

Veranderingen vanwege de Europese erfrechtverordening

Door de inwerkingtreding van de verordening is binnen Europa straks duidelijker welk recht van toepassing is op de erfopvolging van iemand die zonder het maken van een testament overlijdt. De verordening wordt slechts gebruikt als er geen duidelijkheid is over het toepasselijk recht in een gegeven situatie. In beginsel is straks het recht van toepassing van het land waar de erflater op het moment van het overlijden zijn (gewone) verblijfplaats heeft. Mocht de overledene nu aantoonbaar nauwe banden hebben met een ander land dan waar hij zijn gewone verblijfplaats had, dan wordt het recht van dat land toegepast.

Voorbeeld Een expat met de Spaanse nationaliteit woont in Nederland. Hij overlijdt, in Nederland, zonder het maken van een testament. De nalatenschap valt dan in beginsel onder Nederlands recht. Het gezinsleven van deze expat met de Spaanse nationaliteit speelde zich echter in Spanje af en hij bracht in Spanje de vakanties en een groot deel van zijn weekenden door. In die situatie kan gelden dat als de expat met de Spaanse nationaliteit (aantoonbaar) nauwere banden met Spanje had, het Spaanse recht van toepassing is.  

Eenheidsstelsel

Het maakt onder de nieuwe regels niet meer uit waar de goederen van de nalatenschap zich bevinden:  de verordening is expliciet gekozen voor het eenheidsstelsel, het toepasselijk recht is van toepassing op de gehele nalatenschap.

Verklaring van erfrecht

Ook het papierwerk wordt straks relatief eenvoudiger. In de verordening is namelijk ook een Europese verklaring van erfrecht in het leven geroepen, zonder bijkomende legalisatie, wat nu wel het geval is.

Rechtsmacht

In beginsel is onder de nieuwe regels de rechtbank van de gewone verblijfplaats van de overledene bevoegd. Als de overledene zelf heeft gekozen voor toepassing van het recht van een bepaald land, dan kunnen de erfgenamen en eventueel betrokken partijen overeenkomen dat het gerecht van dat land ook (bij uitsluiting) bevoegd is over alle de erfopvolging betreffende aangelegenheden te beslissen. Dus als de Spanjaard uit het voorbeeld heeft vastgelegd in zijn testament dat Spaans recht van toepassing is, dan kan de familie beslissen om voor de afwikkeling van de erfenis een rechtbank in Spanje aan te wijzen.

Rechtskeuze

U kunt in de toekomst nog steeds kiezen welk recht van toepassing is op uw erfenis in uw testament. Deze keuze is echter beperkt tot het recht van het land waarvan de u de nationaliteit bezit. Dit beperkt de huidige keuzevrijheid die er in Nederland thans bestaat. U kunt straks niet meer het recht van uw gewone verblijfplaats aanwijzen in uw testament. Maar heeft u de keuze al voor de inwerkingtreding van de verordening op 17 augustus 2015 gemaakt, dan blijft die keuze geldig. Deze keuze moet natuurlijk wel volgens de regels van het internationaal privaatrecht zijn gemaakt. Een erfrechtadvocaat kan dat voor u nakijken.

Estate planning

Stilstaan bij het toepasselijk erfrecht op uw bezittingen kan onderdeel zijn van estate planning: een plan waarin u uw nalatenschap zo effectief mogelijk regelt en zo zorg en lasten bij uw naasten vermijdt. Ik adviseer u hier graag over.

Gilyan Parker

Gerelateerde blogs

19 maart 2024

Wat kan ik doen als er geld is verdwenen uit de erfenis?

Na het overlijden wordt de erfenis afgewikkeld. De erfgenamen krijgen inzicht in de omvang en samenstelling van de erfenis. Wat kunt u doen als er geld is verdwenen uit de erfenis?

Lees meer

14 maart 2024

Verzwijgen van een deel van de erfenis

Voor erfgenamen is er over en weer de verplichting elkaar te informeren over de omvang van de erfenis.

Lees meer

12 maart 2024

Executeur van een testament. Wat houdt dat precies in?

De executeur is verantwoordelijk voor het afhandelen van de nalatenschap. Maar dat betekent niet dat iedere executeur dezelfde verantwoordelijkheden heeft.

Lees meer