De notaris gaat op het moment van het passeren van het testament na of wat er in staat overeenkomt met de daadwerkelijke wens van de erflater. De notaris doet een mededeling van de inhoud en geeft een toelichting. Het testament wordt vervolgens ondertekend. Als het testament niet is opgesteld en gepasseerd bij de notaris, is het testament nietig (niet rechtsgeldig). Een concept testament is nog niet gepasseerd, en dus niet rechtsgeldig.
Wanneer is een concept testament geldig?
Uit de rechtspraak volgt echter dat een uitzondering mogelijk is. Het gerechtshof Den Haag heeft op 6 augustus 2019 [1] geconcludeerd dat het niet meenemen van een concept testament naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar kan zijn. Het moet dan volstrekt zeker zijn dat wat in een concept testament is opgenomen, overeenkomt met de laatste wens van de erflater. In deze zaak oordeelde het gerechtshof dat dit niet het geval was.
Uitspraak rechtbank Den Haag
In een recente zaak bij de rechtbank Den Haag van 30 augustus 2023 [2] is anders geoordeeld. In die zaak wilde erflaatster haar testament wijzigen, omdat er een echtscheidingsprocedure liep. Zij wilde daarom haar man onterven. De notaris stelde een concept testament op. Het testament is vervolgens niet gepasseerd, omdat erflaatster een openstaande factuur nog niet had betaald. De notaris wilde het testament pas passeren, nadat de factuur was voldaan. De factuur is later betaald, maar de notaris heeft nooit meer contact opgenomen met erflaatster om het testament te passeren.
De rechtbank concludeert dat het volstrekt zeker is dat wat in het concept testament staat, overeenkomt met de uiterste wil van erflaatster op het moment van haar overlijden. Uit verklaringen van derden volgt dat erflaatster er vanuit ging dat alles geregeld was. Zij was in de veronderstelling dat haar kinderen alles zouden erven, en niet haar man. Kennelijk dacht zij dat na het betalen van de factuur, de notaris het testament zonder haar medewerking kon passeren.
Volstrekte zekerheid
Voor de rechtbank is hiermee voldoende vast komen te staan dat erflaatster haar echtgenoot wilde onterven. Op basis van deze omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat er volstrekte zekerheid is dat wat in het concept testament staat, overeenkomt met de uiterste wil van erflaatster op het moment van overlijden. De kinderen krijgen gelijk en worden aangemerkt als erfgenaam op basis van het concept testament.
Hoe verder?
Onder omstandigheden kunnen er dus rechten worden ontleend aan een concept testament. Dit is echter een uitzondering en dat zal het (voorlopig) ook blijven. In 2023 zijn Kamervragen gesteld over de noodzaak tot ondertekening van het testament. Het is volgens de minister onwenselijk en praktisch onuitvoerbaar om aan concept testamenten in zijn algemeenheid een waarde toe te kennen. De rechter heeft de mogelijkheid om op basis van de voorliggende omstandigheden voorbij te gaan aan de vormvoorschriften en te beoordelen of een concept testament de daadwerkelijke wil van de erflater bevat. Daar is geen wijziging van de wet voor nodig, aldus de minister.
Met deze uitspraak in de hand, is het mogelijk dat er vaker geprocedeerd zal worden over de inhoud van een concept testament. Zo heeft de Rechtbank Gelderland zich op 6 maart 2024 nog uitgelaten over een vergelijkbare zaak. [3] In deze zaak is het concept testament niet geldig bevonden.
Meer informatie
Heeft u vragen over de geldigheid van een testament? Wij staan u graag bij met onze specialistische kennis en ervaring op het gebied van erfrecht. Neem gerust contact met ons op.
[1] ECLI:NL:GHDHA:2019:2800
[2] ECLI:NL:RBDHA:2023:13021
[3] Rechtbank Gelderland
