12 mei 2013

Som ineens bij overlijden ouder

Door Gilyan Parker

Met de invoering van het nieuwe erfrecht sinds 1 januari 2003 kent het Nederlands erfrecht een som ineens voor ieder kind van de erflater.

De som ineens strekt tot de verzorging en de opvoeding van een kind van de erflater tot het bereiken van de achttienjarige leeftijd en strekt tevens tot een bijdrage in levensonderhoud en studie van een kind van de erflater tot het bereiken van de eenentwintigjarige leeftijd.

Wettelijk systeem

De som ineens moet gezien worden als een correctie op het wettelijk erfrecht. De bescherming van de langstlevende wijkt voor de aanspraak van het kind. Het Nederlandse erfrecht heeft niet de bedoeling dat de langstlevende zo goed mogelijk verzorgd achterblijft, terwijl het kind waar de erflater financieel verantwoordelijk voor was, niet de beschikking heeft over middelen om tot zijn eenentwintigste jaar in zijn levensonderhoud te voorzien. De som ineens heeft niet tot doel de lasten van het kind te verlichten. Er is dan ook geen sprake van compensatie van gemiste kinderalimentatie. Het is een aanspraak die hoort bij het vermogen van het kind. Indien het kind zelf in zijn eigen levensonderhoud kan voorzien, kan hij geen aanspraak maken op een som ineens. De aanspraken ter verzorging van het kind liggen in het verlengde van de financiële verplichtingen die een (stief)ouder heeft op grond van de verplichting kinderalimentatie tegenover zijn minderjarige en meerderjarige kinderen tot eenentwintig jaar te voldoen. Het is onder omstandigheden uitgesloten aanspraak te maken op een som ineens, indien de erflater een echtgenote of erfgenaam achterlaat, die krachtens de wet of een overeenkomst verplicht is bij te dragen in de kosten van levensonderhoud.

Voorbeeld

Anita was gehuwd met Mick. Uit dit huwelijk is Lia geboren. Het huwelijk is door echtscheiding ontbonden. Mick is hertrouwd met Vicky. Mick overlijdt. Mick heeft geen testament gemaakt, zodat het wettelijk erfrecht van toepassing is. Lia krijgt een niet-opeisbare vordering op Vicky ter grootte van het haar toekomende erfdeel. Mick betaalde kinderalimentatie voor Lia. Lia mist door het overlijden van Mick, de maandelijkse bijdrage van Mick. Lia kan onder omstandigheden aanspraak maken op een som ineens, indien zij zelf niet in haar eigen kosten van levensonderhoud en verzorging kan voorzien. Daarbij zullen alle omstandigheden van Lia in acht worden genomen, zoals haar eigen inkomsten en de kosten van haar (toekomstige) studie.

Berekening van de som ineens

De vaststelling van de som ineens is ingewikkeld. Het verzorgingsniveau waar het kind aanspraak op kan maken, om zijn verzorgingsbehoefte te bepalen, is in belangrijke mate afhankelijk van de financiële situatie tijdens het leven van de erflater. Gewijzigde omstandigheden ten gevolge van het overlijden van de erflater kunnen tot gevolg hebben dat het kind genoegen moet nemen met minder. De inkomsten van het kind, waaronder de uitkering van een studieverzekering die de erflater heeft afgesloten ten behoeve van het kind, alsmede andere uitkeringen die als gevolg van het overlijden van erflater aan het kind toekomen, als ook de toekomstig te volgen opleiding door het kind en de daaraan verbonden kosten dienen in aanmerking te worden genomen bij de berekening van de som ineens. Het ingewikkelde van de berekening is hierin gelegen dat toch veel onzekere factoren bij het kind een rol kunnen spelen.

Recht op som ineens?

U ziet dat de wetgever rekening heeft gehouden met de verzorging van het kind na het overlijden van zijn ouder. Hiertoe is de nodige kennis van het personen, familie -en erfrecht vereist. Hiervoor geldt dat u over de juiste kennis en processuele vaardigheden moet beschikken om de rechter te verzoeken de som ineens vast te laten stellen. Als u niet over deze kwaliteiten beschikt, ben ik u graag van dienst.

Zie ook Erfrecht.

Gilyan Parker