Binding aan alternatieve cao

Terwijl de grote vakbonden, zoals FNV, daar niet bij betrokken waren. Het gaat om twee cao’s in de detailhandel: voor bloemen en planten, en voor fashion, sport & lifestylewinkels, die door de Minister van SZW algemeen verbindend zijn verklaard (avv). Een overwinning voor die kleine “alternatieve” vakbond. Wat is hier het effect van?

Onderhandelings- en contractsvrijheid

Eind maart 2015 waren er ruim 1,7 miljoen vakbondsleden in Nederland, volgens het CBS. 20% van alle werknemers. Namens die kleine groep leden sluiten de grote vakbonden FNV en CNV al sinds jaar en dag in vele branches en bij vele ondernemingen cao’s af. Niet altijd komen werkgever(s) en (grote) vakbond tot een akkoord. Cao-onderhandelingen kenmerken zich immers door onderhandelings- en contractsvrijheid. De werkgever(s) kan c.q. kunnen ook met een andere vakbond onderhandelen en bezien of met hen wél een cao tot stand kan komen. Zo gebeurde dat dit voorjaar, toen FNV en CNV niet betrokken waren bij de nieuwe cao detailhandel bloemen en planten, en fashion, sport & lifestyle. Er kwamen met Alternatief voor Vakbond (en de Unie) twee geldige cao’s tot stand voor die branches, voor meer dan 100.000 werknemers en vele werkgevers.

Juridisch bindende cao’s?!

FNV gaf op internet en richting haar leden aan dat zij niet gebonden zijn aan die nieuwe cao’s; zij zouden vast kunnen houden aan de oude cao’s met de FNV. Die mededeling is juridisch aanvechtbaar. Immers de meest werknemers zijn niet zo zeer via hun lidmaatschap van een vakbond aan een cao gebonden (dat zou dan maar 20% zijn), maar via incorporatie van de cao via een bepaling in de arbeidsovereenkomst. De vraag is dan of een FNV-lid kan betogen dat hij via incorporatie alleen gebonden is aan een – zoals te doen gebruikelijk was – met de FNV gesloten cao. Zo’n 10 jaar geleden hebben rechters via de redelijkheid en billijkheid FNV-leden in zo’n betoog wel gelijk gegeven rond (afwijking van ¾ dwingend recht in) de Horeca-cao. Daardoor was een FNV-lid tóch niet gebonden aan zo’n met een andere, kleine, vakbond gesloten cao. De vraag is of een rechter in zo’n betoog nog mee zou gaan, in het sterk veranderende cao-landschap. De SER heeft immers in 2013 zorgen geuit over het draagvlak voor cao’s en daarbij gesuggereerd om ook niet-leden te betrekken bij cao-onderhandelingen, en de Minister heeft dat omarmd. En Alternatief voor Vakbond heeft door een internetraadpleging ook niet-leden en de ondernemingsraad bij deze cao-onderhandelingen betrokken.

Cao’s gelden door avv verplicht

Nu de cao’s algemeen verbindend zijn verklaard, gelden de beide cao’s zonder meer voor álle werknemers werkzaam in die branches en meen ik gelet op het bovenstaande dat de FNV-leden onder hen ook niet de krenten uit de pap van de oude cao kunnen claimen. De werkgevers in de branches zijn door de avv ook verplicht die cao’s toe te passen op alle werknemers – leden van welke vakbond dan ook, of niet-leden. Ook werkgevers die geen lid zijn van de werkgeversorganisatie(s) die de cao sloot, moeten tijdens avv de cao toepassen, voor zover zij de cao al niet vrijwillig toepasten. Ondanks de stevige taal van de FNV eerder dit jaar, hebben zij voor zover mij bekend geen bedenkingen geuit of via juridische weg de avv tegen gehouden.

Cao’s in detailhandel

De (avv van de) cao fasion & sport loopt tot 1 juli 2016. Is er daarna geen nieuwe cao, met welke vakbond dan ook, dan lopen de huidige cao-afspraken op basis van nawerking door. Voor de (avv) cao detailhandel bloemen en planten geldt dit tot december 2017. Binnen de detailhandel zijn er branches en werkgevers die, kennelijk, toe zijn aan andere arbeidsvoorwaarden en een andere manier van cao’s sluiten. Gezien de recente ontwikkelingen in de detailhandel bij bedrijven als V&D, drogisterij DA en schoenwinkels valt niet uit te sluiten dat Alternatief voor Vakbond daar vaker aan tafel zit, met de kans dat er met hem meer gewoon rechtsgeldige en bindende (algemeen verbindend verklaarde) cao’s tot stand komen.