27 april 2015

cao-recht onder de Wwz

Door Gilyan Parker

Nederland kent zo’n 700 reguliere cao’s waaraan ongeveer 6 miljoen werknemers zijn gebonden. Per 1 juli 2015 komt daar een type cao bij waardoor van enkele ontslagregels van de Wwz kan worden afgeweken.

Hieronder volgt een korte toelichting op die ontslag-cao’s en komt de vraag aan de orde of werknemers eigenlijk aan zo’n ontslag-cao zijn gebonden.

Bij cao afwijken van transitievergoeding

Door een ondernemings- of bedrijfstak-cao kan per 1 juli worden afgeweken van de verplichte transitievergoeding. In die cao moet wel een “gelijkwaardige voorziening” worden opgenomen. Te denken valt aan een periode van WW-aanvulling in plaats van betaling van de transitievergoeding als bedrag ineens. Het is de vraag of de ontslagen werknemer dit als “gelijkwaardig” ziet, aangezien WW-aanvulling vaak een spreekwoordelijke vogel in de lucht is – immers als de werknemer snel elders een baan vindt, krijgt hij maar korte tijd de aanvulling, terwijl hij een transitievergoeding zonder meer als bedrag ineens naast een baan elders zou hebben kunnen ontvangen.

Bij cao afwijken van ontslaginstantie én selectiecriteria

Een ander type ontslag-cao is die waarbij door de werkgever(sorganisatie) kan worden afgeweken van de verplichte UWV-route bij ontslag wegens bedrijfseconomische redenen, én van het afspiegelingsbeginsel. Voor de geldigheid van zo’n cao gelden wel extra eisen aan de vakbonden. Hierdoor kan een afwijkend ontslagselectiesysteem worden bedacht, inclusief kwalitatieve selectie-elementen. Tevens is het UWV dan niet langer bevoegd om over de ontslagaanvragen te beslissen; dat gebeurt door een door de cao-partijen in het leven geroepen cao-ontslagcommissie.

Gebondenheid aan Wwz-cao’s

Het lijkt voor werkgevers aantrekkelijk om via die Wwz-cao’s af te wijken van de transitievergoeding, het afspiegelingsbeginsel, en het ontslag te kunnen voorleggen aan een “eigen”, onafhankelijke en onpartijdige, cao-ontslagcommissie. Dan moet de werkgever er wel vanuit kunnen gaan dat álle werknemers aan die ontslag-cao zijn gebonden. Dat is niet duidelijk doordat Minister Asscher dubbele signalen heeft uitgezonden over de vraag of de normale bindingsregeling van het cao-recht gelden. Denk bijvoorbeeld aan de volgende kwesties over binding aan de cao.

Formulering incorporatiebeding

De vraag is of een werknemer met een incorporatiebeding ook direct is gebonden aan een ontslag-cao met afwijkende ontslag-selectiecriteria. Het lijkt van belang voor werkgevers om incorporatiebedingen al vast zo te formuleren dat werknemers ook gebonden zijn aan een toekomstige van de Wwz afwijkende ontslag-cao.

Kaartenhuis stort in

Onduidelijkheid over gebondenheid van werknemers aan de ontslag-cao, kan er immers toe leiden dat de ene werknemer zich beroept op het afspiegelingsbeginsel terwijl de andere werknemer zich beroept op het voor hem gunstiger selectiesysteem in de ontslag-cao. Een geslaagd beroep van één van beiden kan er toe leiden dat een door de werkgever zorgvuldig opgebouwd reorganisatieontslag als een kaartenhuis in elkaar valt, omdat op basis van het ene of het andere systeem toch een andere werknemer voor ontslag in aanmerking komt.

Gevolgen algemeen verbindendverklaring

Algemeen verbindend verklaring (avv) van een bedrijfstak-ontslag-cao met afwijkende regels over selectiecriteria kan een reorganisatie van een normaliter niet aan die bedrijfstak-cao gebonden werkgever, in de weg zitten. De vraag is dan namelijk op basis van welke cao-regels de werkgever het bedrijfseconomisch ontslag kan doorvoeren. Denk ook aan de situatie van een werkgever die net bezig is met een reorganisatie of individuele ontslagen op basis van de transitievergoeding, en dan wordt geconfronteerd met een verplicht toe te passen avv-cao waarin in plaats daarvan een “gelijkwaardige voorziening” geldt.

Wwz-cao’s als soort sociaal plan

Volgens de Minister wordt de spreekwoordelijke soep van de vraag naar gebondenheid aan de Wwz-cao niet zo heet gegeten, omdat hij heeft aangegeven dat die binding er als is als alleen maar de werkgever gebonden is aan een cao. Maar erg consequent is de Minister niet in dit standpunt geweest en de vraag is of dit wel klopt met het normale systeem van binding aan cao’s. Wellicht ook daarom sprak de Minister de verwachting uit dat er maar beperkt gebruik gemaakt gaat worden van de ontslag-cao’s. Wellicht ook moet de Minister zo worden begrepen dat de ontslag-cao’s moeten worden gezien als opvolgers van de huidige sociaal plannen. Daarin worden vaak ook afwijkende bepalingen over vergoedingen of selectiecriteria opgenomen, en daaraan achten rechters de werknemers vaak snel gebonden – ook al zijn zij geen vakbondslid of is het sociaal plan niet in de arbeidsovereenkomst geïncorporeerd. De komende maanden zal duidelijk worden hoe vaak de Wwz-cao’s worden gebruikt en wie daaraan op welke wijze zijn gebonden.

Gilyan Parker

Gerelateerde blogs

26 maart 2024

Opgelet: nieuwe ontwikkeling in arbeidsrechtelijke rechtsbescherming

Veel arbeidsrechtelijke regels komen uit Europa. Voor de toepassing en afdwingbaarheid daarvan, moeten werkgevers en werknemers dus óók kijken naar ‘Europa'.

Lees meer

8 maart 2024

Gevolgen wetsvoorstel voor bestaande concurrentiebedingen

De Minister van Sociale Zaken wil een einde maken aan het automatisme waarmee werkgevers een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst opnemen.

Lees meer

7 maart 2024

Overeenkomst NIWO en GMW Advocaten en De Clercq Advocaten Notariaat

Op 19 oktober 2021 is de Wet implementatie EETS-richtlijn van kracht geworden. EETS betekent European Electronic Toll Service (Europese elektronische tolheffingsdienst).

Lees meer