13 maart 2025
Het is een situatie waar geen enkele bestuurder vanzelfsprekend graag aan denkt: het besef dat zijn onderneming het misschien niet gaat redden. Hoewel dit een emotionele zware tijd kan zijn, moet u als bestuurder ook rekening houden met nieuwe verplichtingen.
Vanzelfsprekend gaat de eerste aandacht uit naar het weer gezond maken van de onderneming. Voldoende liquiditeiten zijn daarbij de sleutel. U zal moeten overwegen of u voldoende geld zelf kan inbrengen of dat u voldoende gefinancierd kan krijgen om de liquiditeitsproblemen op te lossen.
U kunt overwegen een onderhands akkoord aanbieden aan uw crediteuren. Indien u aan verschillende voorwaarden voldoet kan u dit ook afdwingen middels een zogenaamde WHOA procedure. WHOA staat voor Wet Homolgatie Onderhanden Akkoord. Via deze link treft u een blog aan over zo’n WHOA procedure. Maar WHOA procedure of niet, voor elk akkoord zal u als bestuurder ervoor moet zorgen dat nieuw geld in de onderneming kan worden gebracht waarmee (een percentage van) de openstaande vorderingen kunnen (kan) worden voldaan. Ook dient u hiervoor te beschikken over prognoses waaruit blijkt dat de onderneming nog kan overleven.
Om een faillissement af te wenden kunt u bij de rechtbank surseance van betaling aanvragen. Er wordt een bewindvoerder aangesteld die met input van u, nagaat of de onderneming levensvatbaar is. In de periode van surseance hoeven de crediteuren niet betaald te worden (betalingsuitstel) en kan de onderneming orde op zaken stellen. Daarbinnen geldt dat u kan nagaan of een betalingsregeling, een akkoord of een doorstart kan worden bewerkstelligd.
Als blijkt dat op korte termijn onvoldoende uitzicht is op voldoende liquiditeit en u geen van de drie hierboven gegeven opties kan invullen, komt uw onderneming in de situatie dat die niet aan (al) zijn verplichtingen kan voldoen. De onderneming is dan in staat van faillissement. U verliest als bestuurder het beheer over de onderneming, een curator wordt aangesteld en het vermogen van de onderneming wordt afgewikkeld.
Bij elke onderneming zijn diverse derden betrokken: crediteuren, opdrachtgevers/debiteuren, de fiscus, financiers etc.
Als u één of meer van de hierboven opties overweegt, moet u zich er ook rekenschap van geven dat u als bestuurder jegens deze betrokkenen verschillende plichten heeft. Ik bespreek enkele belangrijke:
als een faillissement onafwendbaar of zeer waarschijnlijk is, heeft u niet meer de vrijheid te besluiten welke crediteur u op een gegeven moment betaalt. U dient zich vanaf dit moment de vraag te stellen of een crediteur voorrangsrechten heeft. Crediteuren die geen voorrangsrechten hebben, zult u gelijk moeten behandelen. Indien u hier niet naar handelt kan u hiervoor persoonlijk aansprakelijk zijn.
de andere kant van die medaille is dat als u de onderneming ondanks liquiditeitsproblemen doordraait en opdrachten aanneemt waarvoor de onderneming betalingen ontvangt, de onderneming mogelijk niet aan haar (leverings)verplichtingen kan voldoen. Bijvoorbeeld omdat zij geen grondstoffen kan inkopen. Ook dit is een mogelijke grondslag voor bestuurdersaansprakelijkheid.
indien u voorziet dat de onderneming verschuldigde belasting en/of sociale premies niet kan betalen, dient u betalingsonmacht te melden bij de Belastingdienst en/of het Bedrijfspensioenfonds. En wel binnen twee weken nadat die belastingen/sociale premies betaald hadden moeten zijn. Niet melden kan mogelijk leiden tot bestuurdersaansprakelijkheid.
voor het gemak ga ik bij deze betrokkene uit van banken, nu deze verreweg de grootste financiers zijn van het bedrijfsleven. Over het algemeen maakt een rekening courant krediet deel uit van de financiering die u door een bank ter beschikking wordt gesteld. Een bank kan bij dreigende liquiditeitstekorten al besluiten tot opzegging van de financiering en dus tot beëindiging van het gebruik van de rekening courant.
Het is dus van belang, omwille van de onderneming, om zo spoedig mogelijk uw bank in te lichten en mogelijk om hulp te vragen in de vorm van extra krediet. Houdt u er rekening mee dat een bank uitgebreide financiële informatie van u vraagt om zichzelf een goed beeld te vormen van de levensvatbaarheid van de onderneming. Desalniettemin zal het niet de eerste keer zijn dat de sleutel tot het overleven van een onderneming bij de bank ligt. Wel dient u altijd een goede afweging te maken over de kwaliteit van de informatie die u aanlevert en wat u met die aangeleverde informatie tracht te bewerkstelligen.
Naast het informeren van betrokkenen, zijn er nog enkele andere onderwerpen die u als bestuurder over na dient te denken.
De verplichting voor u als bestuurder een administratie te voeren waaruit op elk moment de rechten en plichten van de onderneming blijken, stopt niet als de onderneming ernstige liquiditeitstekorten heeft. Dit is nog steeds standaard waar een bestuurder door een curator kan worden afgerekend indien het echt mis gaat. Als de administratie niet aan deze standaard voldoet, wordt vermoed dat deze onbehoorlijke taakvervulling een belangrijke oorzaak is van het faillissement. Een bestuurder kan dan aansprakelijk worden gesteld voor alle schulden die in het faillissement onbetaald blijven, het zoganaamde faillissementstekort.
Hetzelfde geldt voor jaarrekeningen. Als die namelijk niet tijdig zijn gedeponeerd heeft u als bestuurder volgens de wet uw taak onbehoorlijk vervuld en dit wordt weer vermoed een belangrijke oorzaak van het faillissement te zijn.
Zolang de onderneming lopende en nieuwe verplichtingen kan voldoen, is het niet noodzakelijk om de onderneming direct te staken bij de eerste tekenen van liquiditeitstekort of een naderend faillissement. Per slot van rekening wordt de waarde van de onderneming het best behouden als die going concern is. Maar op het moment dat u twijfelt, is het verstandig om zo spoedig mogelijk juridisch en financieel advies in te winnen.
Indien u deze acties overweegt is een goede taxatie onontbeerlijk. Per slot van rekening is de maatstaf of een reële koopsom voor de onderneming of voor activa wordt voldaan.
Ook bij dit onderwerp dient u betrokkenen in te lichten, meest in het oog springend, crediteuren die een zekerheidsrecht (pand of hypotheek) hebben op de activa van de onderneming die u als bestuurder wenst te verkopen. Deze crediteuren hebben namelijk een rol bij de verkoop, in die zin dat een koopovereenkomst slechts tot stand zal komen als de koper de activa verkocht en geleverd worden, zonder dat daar deze zekerheidsrechten nog op zitten. Zekerheidsrechten blijven namelijk aan de verkochte activa verbonden totdat de pand- of hypotheekhouder deze royeert.
Tenslotte doet u er goed aan een juiste verdeling van de koopsom te bespreken met de bij de verkoop betrokken partijen.
De reden dat u als bestuurder voorzichtig moet zijn is vanwege een curator die altijd onderzoek zal doen naar de vraag of (overige) crediteuren door de verkoop zijn benadeeld.
Indien sprake is van liquiditeitstekorten dient uw focus als bestuurder te veranderen. Zoals uit bovenstaande blijkt kan u niet stilzitten, maar kan u ook niet voortgaan alsof er niets aan de hand is. Maak een plan en win voldoende informatie in om in deze moeilijke periode het hoofd koel te houden en aansprakelijkheid te voorkomen.
Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog? Neem gerust contact met ons op.
