Hoe worden nalatenschappen naar Nederlands recht verdeeld?
Indien Nederlands recht van toepassing is op uw huwelijksvermogensregime en u hebt geen huwelijkse voorwaarden, dan bent u naar Nederlands recht gehuwd in gemeenschap van goederen. Alles wat u en uw echtgenoot hebben, valt in die gemeenschap. Uw erfenis dus ook. Bij echtscheiding wordt de gemeenschap 50/50 verdeeld. Dat brengt met zich dat u bij echtscheiding dus ook uw erfenis moet delen. Dat kan voorkomen worden door de zogenaamde ‘uitsluitingsclausule’.
Wat is een uitsluitingsclausule?
Dat is een clausule in het testament van de erflater waarin wordt bepaald dat alles wat zijn erfgenaam krijgt niet in enige gemeenschap van goederen zal vallen. Als uw ouders deze clausule in hun testament hebben opgenomen, bent u safe: uw echtgenoot heeft bij echtscheiding geen recht op uw erfenis. Uw ouders wonen echter in het buitenland, grote kans dus dat zij nog nooit van deze uitsluitingsclausule hebben gehoord en deze ontbreekt in hun testament. Wat dan? Of wat als zij geen testament hebben gemaakt?
Bestaan er uitzonderlingen op het vereiste van een uitsluitingsclausule?
Eigenlijk niet. Ook niet als volgens het op de erfenis van uw ouders toepasselijke recht de erfenis niet in enige gemeenschap van goederen valt? Uw ouders konden immers niet weten dat zij een uitsluitingsclausule in hun testament hadden moeten opnemen om te voorkomen dat u hun erfenis met uw echtgenoot zou moeten delen. Rechters maakten tot voor kort nog wel eens een uitzondering op grond van de ‘maatstaven van redelijkheid en billijkheid’ door in dat soort situaties te oordelen dat de erfenis ondanks het ontbreken van de uitsluitingsclausule niet gedeeld hoeft te worden.
Wat vindt de Hoge Raad hiervan?
De Hoge Raad is het hoogste rechtsprekende orgaan in Nederland. Op 17 februari 2017 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat het enkele feit dat volgens het op de erfenis toepasselijke buitenlandse recht een erfenis uitsluitend aan de erfgenaam toekomt, niet voldoende is om een uitzondering te kunnen maken op het Nederlandse systeem van alles 50/50 delen (ECLI:NL:HR:2017:276). Dat is geen goed nieuws voor expats. Dat betekent namelijk in principe dat als Nederlands recht van toepassing is op uw huwelijksvermogensregime, u geen huwelijkse voorwaarden hebt én uw ouders geen uitsluitingsclausule in hun testament hebben opgenomen (of geen testament hebben gemaakt), u uw erfenis bij echtscheiding moet delen. De Hoge Raad sluit niet helemaal uit dat het in een enkel geval anders kan liggen, maar reken daar maar niet op. De Hoge Raad vindt namelijk dat wanneer u een beroep wilt doen op ‘maatstaven van redelijkheid en billijkheid’ u moet bewijzen dat uw ouders ervan uitgingen dat uw erfenis niet in een gemeenschap zou vallen. Dat is natuurlijk een lastige opdracht.
Kunt u ervoor zorgen dat u uw erfenis niet hoeft te delen?
Ja, dat kunt u zeker doen door ofwel huwelijkse voorwaarden bij de notaris te laten opstellen (zeker in het geval u al een erfenis vóór uw huwelijk heeft gekregen, bijvoorbeeld van uw grootouders of van een tante) ofwel uw ouders te instrueren een uitsluitingsclausule op te nemen in hun testament. Dit alles geldt ook voor schenkingen. Bij vragen neem gerust contact met ons op.