Verborgen gemeenschapsgoederen

Dat komt in de beste families voor. Het is u niet helemaal duidelijk wat de erflater allemaal aan bezittingen of schulden had. De verborgen gemeenschapsgoederen.

Executeur

Indien er een executeur is benoemd dient deze een boedelbeschrijving te maken waarop alle goederen en schulden beschreven staan. Als er geen executeur is dan doen de erfgenamen dat gezamenlijk. Als er een verstoorde relatie was met de erflater en één van de erfgenamen dan is de kans aanwezig dat er misschien ook een wat moeilijke verstandhouding is tussen de erven onderling. Soms heeft één van de erfgenamen helemaal geen zin om de erfenis te delen met de andere erven en heeft allang bepaalde spullen meegenomen of heeft bijvoorbeeld als gemachtigde als enige kennis van buitenlandse bankrekening van erflater en geeft deze spullen of bankrekening niet op aan de andere erfgenamen. Soms wordt verzwegen dat één der erfgenamen een schuld had aan erflater die nog niet was terugbetaald. Het klinkt makkelijk; niets zeggen en alles voor jezelf houden. Men moet er echter voor uitkijken om bewust zaken die toebehoren aan erflater stiekem voor zichzelf te houden. Dit geldt overigens ook voor mensen die in gemeenschap van goederen zijn gehuwd en aan het scheiden zijn. Hiervoor verwijs ik graag naar de blog van collega Susan Meijler over de verdeling tussen echtgenoten en het achterhouden van boedelbestanddelen.

Art. 3:194 lid 2 BW, een strafsanctie voor deelgenoten in een gemeenschap die opzettelijk gemeenschapsgoederen verzwijgen, is namelijk niet alleen van toepassing tussen echtgenoten. Ook erfgenamen vormen met elkaar een gemeenschap, de gemeenschap der nalatenschap. Indien één van de deelgenoten in de onverdeelde nalatenschap er op enig moment achter komt dat de andere deelgenoot met opzet bepaalde goederen heeft verzwegen dan kan deze deelgenoot ook een beroep doen op het hiervoor genoemde artikel.

De verzwijgende deelgenoot probeert wel eens toepassing van de strafsanctie te voorkomen door een beroep op schenking van het goed door de erflater te doen. Het hangt er dan vanaf wie van de deelgenoten voor de rechter moet bewijzen of er wel of geen schenking was. Omdat erflater is overleden en niets meer kan verklaren, zijn beide zijden helaas lastig te bewijzen; volgens Nederlands recht zijn schenkingen namelijk vormvrij en kunnen zelfs mondeling gedaan worden. Een schriftelijke (bevestiging van een) schenking is natuurlijk altijd te gebruiken als bewijs en daarom ter voorkoming van problemen achteraf ook altijd aan te raden.

Soms wordt de bewijslast omgedraaid door de rechter met vergaande gevolgen voor de verzwijgende deelgenoot. Zeker als deze zijn aandeel kwijtraakt maar toch nog het eventueel door hem eerder -vanwege de uiteindelijk niet bestaande schenking onterecht- betaald schenkingsrecht voor zijn eigen rekening blijft. Dit overkwam een wederpartij van mijn cliënt in een door mij gewonnen zaak. Als de verzwijgende deelgenoot er volgens de rechter vanuit mocht gaan dat er geschonken was, zelfs indien een dergelijke schenking later vernietigd wordt, komt men echter niet meer makkelijk toe aan art. 3:194 lid 2 BW. Een door de erflater aan de deelgenoot geschonken goed hoeft men immers niet op een boedelbeschrijving te plaatsen tenzij . Daarmee is er dan ook geen sprake meer van opzettelijk verzwijgen.

Verborgen gemeenschapsgoederen

Alhoewel niet altijd makkelijk te bewijzen, is het soms toch de moeite waard om een procedure te beginnen tegen een verzwijgende deelgenoot, zeker als het gaat om een aanzienlijke waarde van het verdwenen onderdeel van de nalatenschap. Het is dan wel van groot belang om een dergelijke procedure zo goed mogelijk te beginnen. Een foute start kan een onmogelijke bewijsopdracht met zich meebrengen met alle gevolgen van dien. Als de verzwijgende deelgenoot ook nog eens executeur is, is het raadzaam om contact op te nemen met een erfrechtspecialist omdat de wetgever de mogelijkheden voor erfgenamen om zonder te executeur te procederen heeft beperkt en daarom misschien ook nog eerst een andere route moet worden bewandeld, namelijk ontslag van de executeur maar dan moet er wel wat aan de hand zijn.