5 september 2019

Wat merkt de ambtenaar van de normalisering?

Door Koen Vermeulen

De verwachting is dat op 1 januari 2020 de Ambtenarenwet 2017 in werking treedt.

Dat betekent voor veel ambtenaren een grote verandering omdat alle regels die gelden voor de gewone arbeidsovereenkomst en het “normale” ontslagrecht van toepassing worden. Vandaar het woord “normalisering” voor de hele operatie om de rechtspositieregelingen van ambtenaren te wijzigen. Wat betekent dit voor u als ambtenaar?

Wél gevolgen voor u als ambtenaar

In veel publicaties staat dat ambtenaren er weinig van merken. Uw aanstelling wordt omgezet naar een arbeidsovereenkomst. De rechtspositieregeling wordt omgezet in een cao en in plaats van het bestuurs(proces)recht wordt het burgerlijk (proces)recht van toepassing. U blijft intussen gewoon uw werk doen als ambtenaar en u blijft ook ambtenaar heten. Achter de schermen gebeurt er veel, maar de normalisering heeft wel degelijk ook direct gevolgen voor u als ambtenaar.

Ontslag pas na toestemming UWV of kantonrechter

Ambtenaren bij gemeente, Rijk, provincie, waterschappen en elders kunnen niet meer zomaar worden ontslagen door een eenzijdig besluit van de overheidswerkgever. Ontslag kan alleen nog maar na toestemming door UWV of een cao-ontslagcommissie, of door een uitspraak van de kantonrechter. Ontslag op staande voet is daarop een uitzondering en tegelijk een nieuw fenomeen, hoewel vergelijkbaar met het strafontslag. Én nog steeds is het mogelijk om tussen ambtenaar en werkgever een beëindigingsovereenkomst, vaststellingsovereenkomst, te sluiten ter beëindiging van de arbeidsverhouding.

Voortaan recht op transitievergoeding

Nieuw is de transitievergoeding. Die zal de basis zijn voor een ontslagvergoeding in een beëindigingsovereenkomst en ook bij andere niet ernstig verwijtbare vormen van ontslag. De hoogte daarvan is 1/3e maandsalaris per gewerkt jaar. Daarbij tellen álle dienstjaren als ambtenaar van vóór en ná 1 januari 2020 mee. Daarnaast heeft de ambtenaar ook recht op een gewone WW-uitkering. De bovenwettelijke of na-wettelijke uitkering verdwijnt wel in veel gevallen. Máár het hangt af van de cao en van de ontslaggrond, of de ambtenaar straks bij ontslag van twee walletjes kan eten: en transitievergoeding en bovenwettelijke uitkering. Door de bij sommige overheidswerkgevers nog lopende cao-gesprekken bestaat daar nog geen volledige duidelijkheid over.

Hoe zit het met disciplinaire straffen?

De meeste ambtelijke rechtspositieregelingen kennen een lijst met straffen en maatregelen. Zoals schorsing, looninhouding, overplaatsing en berisping. Het burgerlijk wetboek kent dat niet. In de cao’s van de verschillende overheidswerkgevers lijken die disciplinaire straffen ook niet terug te komen. Dat kan vaak ook niet, want bijvoorbeeld schorsen zonder loon door te betalen mag niet volgens het arbeidsovereenkomstenrecht. Maar een waarschuwing: een schorsing (met loon) mag een overheidswerkgever straks nog wel opleggen ook al staat dat niet expliciet in de cao of wet. Als ambtenaar kunt u daar straks tegen protesteren bij uw werkgever en direct bij de kantonrechter. De route van bestuursrechtelijk bezwaar en beroep komt te vervallen.

Moet u een arbeidsovereenkomst tekenen?

De verwachting is dat de meeste overheidswerkgevers u niet voor of rond 1 januari 2020 een arbeidsovereenkomst ter ondertekening voorleggen. In de praktijk is sprake van een “big bang” op 1 januari 2020 waardoor achter de schermen uw ambtelijke aanstelling wijzigt in een civielrechtelijke arbeidsovereenkomst. Daardoor worden alle regels uit het burgerlijk wetboek over de arbeidsovereenkomst en de regels uit de nieuwe overheids-cao van toepassing – ook al heeft u niet een schriftelijke arbeidsovereenkomst getekend. Alle (individuele) afspraken die u met de werkgever heeft gemaakt, blijven óók gelden na de “big bang”.

Voor al uw praktische vragen over de gevolgen van de normalisering voor uw positie, staan de specialisten Ambtenarenrecht van GMW advocaten voor u klaar! Neem gerust contact met ons op.

Koen Vermeulen

Advocaat/associate partner

‘Samen complexe juridische puzzels oplossen’

Gerelateerde blogs

Vorige slide
Volgende slide

30 juni 2025

Grenzen aan meningsuiting in de arbeidsrelatie

Het conflict tussen Israël en de Palestijnen, klimaat(verandering), migratie. Enkele voorbeelden van maatschappelijke kwesties die kunnen leiden tot heftige emoties van werknemers en stevige uitlatingen op de werkvloer en via social media.

Lees meer

Lees meer over

12 juni 2025

Adviesrecht ondernemingsraad in een internationaal concern

De ondernemingsraad (OR) heeft recht op alle informatie die de OR "redelijkerwijs" nodig heeft om een advies te geven over bijvoorbeeld een reorganisatie.

Lees meer

Lees meer over

10 juni 2025

Kun je een ‘bankzitter’ ontslaan?

Een bankzitter is een werknemer die weinig tot geen werk heeft en hierdoor niet productief (genoeg) is. Vaak gaat het om een werknemer in dienst van een detacheerder die geplaatst moet worden bij klanten van de detacheerder.

Lees meer

Lees meer over

4 juni 2025

Tel niet het aantal waarschuwingen

Dat vijf officiële waarschuwingen nog geen rechtsgeldig ontslag maken, blijkt maar weer uit een recente uitspraak van de kantonrechter Gelderland. De rechter moest oordelen over de vraag of een werknemer, die herhaaldelijk te laat kwam, zich in de ogen van de werkgever niet op juiste wijze ziekmeldde en zich schuldig maakte aan werkweigering, terecht door zijn werkgever op staande voet was ontslagen.

Lees meer

Lees meer over

19 mei 2025

Wanneer ambassades in Nederland een arbeidsovereenkomst aangaan

Wanneer een ambassade een arbeidsovereenkomst aangaat met een werknemer, kan de ambassade verwachten dat het recht van het thuisland van toepassing is. Dit is echter vaak niet het geval.

Lees meer

Lees meer over
Alle artikelen