Pensioenopbouw ‘schijnzelfstandigen’ en ‘platformwerkers’.

Voordat deze EU richtlijn wetgeving wordt, moet nu eerst een akkoord bereikt worden met de lidstaten en het Europees Parlement. Reeds lange tijd is er veel te doen om ‘platformwerkers’ en ‘zelfstandigen’ waarvan soms gesteld wordt dat dit eigenlijk werknemers zijn. Schattingen duiden erop dat circa 28 miljoen platformwerkers in de gehele Europese arbeidsmarkt actief zijn. Denk aan taxichauffeurs of maaltijdbezorgers. De EU wil de arbeidsvoorwaarden van deze groep nu verbeteren. De EU richtlijn roept interessante vragen op, waarvan ik er drie wil uitlichten. Maar allereerst: wat regelt het voorstel?

Het voorstel

Het voorstel – deel uitmakend van de Europese Sociale Pijler – beoogt volgens de richtlijn:

• de arbeidsvoorwaarden van platformwerkers te verbeteren door de correcte bepaling van hun arbeidsstatus te vergemakkelijken door middel van een weerlegbaar wettelijk vermoeden;
• de bescherming van de persoonsgegevens van platformwerkers te verbeteren door de transparantie, billijkheid en verantwoordingsplicht bij het gebruik van systemen voor geautomatiseerde monitoring of besluitvorming op een hoger plan te brengen;
• de transparantie van platformwerk te verbeteren (en bepaalde rechtsmiddelen en handhavingsmaatregelen in te voeren.

Commentaar

De richtlijn is voornamelijk gebaseerd op artikel 153 VWEU (sociale politiek). Maar het reguleren arbeidsvoorwaarden van ‘schijnzelfstandigen’ en ‘platformwerkers’ raakt natuurlijk ook aan vrij verkeer issues, met name die van vrij verkeer van werknemers.

Het EU Hof van Justitie heeft in verschillende arresten de arbeidsstatus van een werknemer nader ingekaderd. De concepttekst van de richtlijn stelt dat ‘rekening moet worden gehouden met de interpretatie door het Hof van Justitie’. ‘Rekening houden met’ klinkt mij te vrijblijvend. De richtlijn moet nauwgezet het EU Hof volgen. Het bepaalde onder andere dat:

“de kwalificatie als “zelfstandige” naar nationaal recht niet uitsluit dat een persoon moet worden aangemerkt als “werknemer” in de zin van het recht van de Unie, indien zijn zelfstandigheid slechts fictief is en dus een echte arbeidsverhouding verhult”.

Of hier sprake van is zal per casus aan de hand van nationaal en EU recht moeten worden beoordeeld. De richtlijn geeft hierover geen nadere duiding.

Hier is de Nederlandse situatie relevant voor de pensioenopbouw van deze groep. Steeds meer ‘platformwerkers’, werkzaam bijvoorbeeld bij booking.com en Deliveroo moeten bij een Nederlands verplicht gesteld pensioenfonds aansluiten, volgens de Hoge Raad. Gevraagd kan worden of dit wel met de EU rechtspraak en het EU Handvest te verenigen is. De concept richtlijn is mede gebaseerd op het nieuwe EU grondrecht van ondernemerschap (artikel 16 Handvest), dat een grote rol in toekomstige jurisprudentie zal spelen. Verplichte deelname van platformwerkers bij een pensioenfonds lijkt zich hiermee slecht te verhouden.

Meer informatie

Wilt u juridisch advies? Of heeft u andere pensioen-gerelateerde vragen? Neem dan contact met ons op. Onze experts staan voor u klaar.