Waarom mag Museum Naturalis niet verbouwen?

Dit heeft zij onder meer gefinancierd met een knappe crowd-funding campagne. Tyrannosaurus Rex Trix is de eerste T-Rex in Europa, en zal veel bezoekers naar Naturalis trekken. Het museum moet daarvoor worden uitgebreid. Het is twintig jaar geleden gebouwd voor 150.000 bezoekers per jaar, maar het museum trok in 2016 ruim 400.000 bezoekers. En dat zullen er alleen maar meer worden. 

Naturalis moet daarom uitbreiden. Het nieuwe ontwerp behelst een nieuw pand, waarbij het oude museum als depot en onderzoeksruimte zal worden ingericht. De binnenkant van het (oude) museum zal deels worden gesloopt, en anders ingericht.

Klinkt logisch. Wat is nu het probleem?

Net als op bijvoorbeeld boeken, schilderijen en muziek, rust op (bouw)tekeningen en schetsen auteursrecht. Een onderdeel van het auteursrecht, zijn de zogenaamde persoonlijkheidsrechten (art. 25 Auteurswet). Deze rechten behoudt de architect ook ná de bouw en ingebruikname van het gebouw. Zijn ontwerp mag niet zomaar worden veranderd: de architect kan zich verzetten tegen aantasting van zijn werk. Dat doet de architect nu dus ook tegen de door Naturalis voorgenomen verbouwing van het museum.

En de rechter heeft de architect nu gelijk gegeven?

Nog niet. Er loopt een bodemprocedure bij de rechtbank, waarin later dit jaar zal worden besloten of de verbouwing van Naturalis mag doorgaan. Maar Naturalis wilde of kon daarop niet wachten, en is alvast met de verbouwing begonnen. De rechter heeft in dit kort geding geoordeeld dat de verbouwing moet wachten, totdat in die bodemprocedure een inhoudelijke beslissing op de bezwaren van de architect is genomen. Anders zou dat oordeel te laat komen.

Hoe zal het nu aflopen?

Op grond van zijn persoonlijkheidsrechten kan een architect niet altijd de verbouwing van een door hem ontworpen gebouw tegenhouden: dat zou te zeer de belangen van de eigenaar / gebruiker van het gebouw aantasten. Anderzijds moet de eigenaar rekening houden met het belang van de architect en diens reputatie bij de instandhouding van het ontwerp van het gebouw. Een eigenaar moet daarom voor verbouwing of sloop eerst met de architect te overleggen. Als zij het onderling niet eens kunnen worden, zal de civiele rechter de belangen van beide partijen tegen elkaar moeten afwegen. Hoe die belangenafweging uitpakt voor Naturalis, beslist de rechter later dit jaar. Belangrijk daarbij is of de verbouwing zal leiden tot aantasting van het ontwerp van de architect en/of de kenmerkende elementen van het gebouw zichtbaar blijven in het nieuwe ontwerp. Bovendien moet de architect dulden dat na verloop van tijd veranderingen noodzakelijk zijn voor exploitatie van het gebouw. Dus, als de wijzigingen beperkt zijn, de basisuitvoering van het ontwerp van de architect in tact blijft en de gewijzigde functie van het gebouw aanpassing noodzakelijk maken, de architect zich daar niet tegen kan verzetten.

Als u meer of andere vragen hebt over auteursrechten, neem dan contact met ons op.