30 mei 2024
Vennootschappen zoals B.V.’s hebben eigen rechtspersoonlijkheid en dragen zelfstandig hun rechten en plichten. Bestuurders kunnen slechts in bijzondere gevallen persoonlijk aangesproken worden voor de schulden van een B.V.
Feitelijk beleidsbepalers zijn personen die geen statutair bestuurder zijn, maar feitelijk wel de vennootschap besturen. Ook zij kunnen onder omstandigheden aansprakelijk gehouden worden. Daarover heeft de Hoge Raad vorig jaar een interessant arrest gewezen. In deze blog leest u meer over het zogenaamde ‘Red Dragon’ arrest.
Deze zaak speelt zich af rondom het faillissement van Red Dragon B.V. Het doel van deze vennootschap was om een groot all-you-can-eat restaurant te exploiteren in Duiven. Voor de bouw van het restaurant was financiering nodig. Rabobank was bereid om een bedrag van € 3,1 miljoen ter beschikking te stellen, onder de voorwaarde dat Red Dragon daarnaast vanuit eigen middelen € 4,9 miljoen in het bedrijfspand zou investeren. Om dit te aan te tonen vroeg de Rabobank om bewijs. Er werden vanuit Red Dragon facturen van een bouwbedrijf en bankafschriften verzonden naar de Rabobank. Achteraf bleken deze stukken vervalst te zijn; Red Dragon had deze kosten nooit gemaakt.
Red Dragon opende in mei 2015 haar deuren en ging in december 2016 failliet. Er was een groot faillissementstekort. De misleiding zoals hierboven omschreven zal doorgaans voldoende zijn om het bestuur van de vennootschap aan te spreken vanwege onbehoorlijke taakvervulling (zie ook onze website en whitepaper over bestuurdersaansprakelijkheid). De persoon die de facturen en bankafschriften vervalste en de Rabobank misleidde was destijds echter geen bestuurder. De belangrijkste discussie in deze procedure zag op de vraag of deze persoon al dan niet als feitelijk beleidsbepaler kon worden aangesproken.
De wet zegt daar het volgende over: ‘Met een bestuurder wordt … gelijkgesteld degene die het beleid van de vennootschap heeft bepaald of mede heeft bepaald, als ware hij bestuurder.’ (art. 2:248 lid 7 Burgerlijk Wetboek). In de parlementaire geschiedenis geeft de wetgever nadere opmerkingen over deze wettelijke bepaling. Daar staat dat voor aansprakelijkheid van een feitelijk beleidsbepaler is vereist dat het formele bestuur feitelijk terzijde is gesteld. Tot het Red Dragon arrest was er onder juridische auteurs discussie over de invulling van dit criterium. In hoofdlijnen vielen de kampen te onderscheiden in aanhangers van de ‘enge uitleg’ en de ‘ruime uitleg’ van het criterium.
Volgens aanhangers van de enge uitleg van het criterium kon een feitelijk beleidsbepaler slechts aansprakelijk worden gehouden wanneer het statutaire (formele) bestuur terzijde was gesteld. De feitelijk beleidsbepaler is dan de enige die de bestuurstaken op zich nam.
Volgens aanhangers van de ruime uitleg kunnen zij ook aangesproken worden wanneer zij naast het formele bestuur hebben gehandeld. Het formele bestuur gedoogd de feitelijk beleidsbepaler, en zij besturen samen de onderneming.
In deze zaak pleitte de advocaat van de beleidsbepaler logischerwijs voor de enge leer. Hun kritiek op de voorafgaande uitspraak, waarin de beleidsbepaler ook aansprakelijk werd gesteld, hield in dat het hof niet had beoordeeld of er sprake was van feitelijke terzijdestelling van het bestuur, terwijl dat blijkens de wetsgeschiedenis wel een vereiste zou zijn.
De Hoge Raad verwerpt de enge uitleg in haar oordeel. Zij stelt voorop dat de vraag of iemand het beleid heeft bepaald of mede heeft bepaald als ware hij bestuurder (in de zin van art. 2:248 lid 7 BW) afhankelijk is van alle omstandigheden van het geval. De volgens de wetsgeschiedenis vereiste terzijde stelling houdt volgens de Hoge Raad niet in ‘dat de feitelijke beleidsbepaler moet hebben bestuurd in plaats en met uitsluiting van het formele bestuur’. Met de terzijdestelling wordt daarentegen wel bedoeld dat de feitelijke beleidsbepaler zich ten minste een deel van de bestuursbevoegdheid moet hebben toegeëigend, en op die manier het beleid heeft bepaald of mede heeft bepaald als ware hij bestuurder. Daarvan kan ook sprake zijn in de situatie dat daarnaast formele bestuurders hun taken als bestuurder bleven uitoefenen.
Dit leerstuk is niet alleen relevant voor bestuurdersaansprakelijkheid bij faillissement. Ook ten aanzien van andere ondernemingsrechtelijke onderwerpen worden feitelijk beleidsbepalers gelijkgesteld met bestuurders. Daarnaast kunnen zij volgens vaste rechtspraak ook buiten faillissement aansprakelijk worden gesteld, op grond van onrechtmatige daad.
Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog, of verlangt u advies over dit thema of over andere ondernemingsrechtelijke kwesties? Neem dan vrijblijvend contact met mij op. Ik help u graag verder.
