26 mei 2025
De Wet toekomst pensioenen (Wtp) introduceert een eerbiedigende werking, waarmee werkgevers de huidige pensioenregeling met een oplopende premie (progressieve staffel) kunnen handhaven voor bestaande werknemers (in dienst vóór de transitie).
Nieuwe werknemers krijgen echter een vlakke premie, die voor alle leeftijden gelijk is. Dit resulteert in twee verschillende groepen werknemers onder één organisatie.
De Wtp vergemakkelijkt de eerbiedigende werking door werkgevers de mogelijkheid te bieden bestaande regelingen te handhaven. Dat lijkt een goede oplossing. Onderzoek toont aan dat 55% van de werkgevers hiervoor kiest, doordat het eenvoudig is en bestaande rechten behoudt.
Artikel 45 VWEU waarborgt het vrije verkeer van werknemers binnen de EU en verbiedt maatregelen die dit belemmeren, inclusief indirecte belemmeringen zoals pensioenregelingen, tenzij deze gerechtvaardigd en proportioneel zijn. Dit is een zeer krachtig artikel, zo bleek onlangs weer.
Het Hof van Justitie EU (november 2023, ECLI:EU:C:2023:875 en ECLI:EU:C:2023:878) heeft geoordeeld dat Nederlandse regels voor de internationale overdracht van pensioenkapitaal in strijd zijn met artikel 45 VWEU, omdat deze regels actieve werknemers onevenredig benadelen. Dit geeft aanleiding tot de vraag of eerbiedigende werking eveneens een soortgelijke belemmering vormt.
Eerbiedigende werking kan, naast leeftijdsdiscriminatie waar al uitgebreid voor gewaarschuwd is, ook op gespannen voet met het fundamentele uitgangspunt van het bevorderen van arbeidsmobiliteit staan. Oudere medewerkers kunnen terughoudend zijn om van baan te veranderen, aangezien ze bij een nieuwe werkgever onder de lagere vlakke premie vallen. Dit effect wordt versterkt bij internationale mobiliteit, omdat buitenlandse werkgevers vaak geen stijgende premie aanbieden. De wetsgeschiedenis van de Wtp erkent de risico’s die dit met zich meebrengt, vooral voor werknemers boven de 40-50 jaar, en benadrukt dat werkgevers zorgvuldig moeten omgaan met mogelijk ongelijke behandeling en beperkingen in mobiliteit.
De eerbiedigende werking kan aldus oudere werknemers ontmoedigen om naar een andere EU-lidstaat te verhuizen, vanwege mogelijke pensioenverliezen, wat een indirecte belemmering van het vrije verkeer kan betekenen. De Wtp rechtvaardigt deze eerbiedigende werking als een overgangsmaatregel ter bescherming van bestaande rechten, maar het Hof van Justitie EU hanteert een strenge toets op proportionaliteit.
Maar, zo hoor ik u denken, hoe zit het dan als niet voor eerbiedigende werking wordt gekozen, maar voor een vlakke premie met compensatie? Dat is dan toch ook in strijd met artikel 45 VWEU? Dat is toch een ander verhaal. Geboden compensatie, mits goed vormgegeven, kunt u vaak meenemen naar een andere baan, zodat schending van artikel 45 VWEU minder snel in beeld komt.
Het vormgeven van een pensioenregeling vereist dus maatwerk. Voorkomen moet worden dat er alsnog een streep gaat door de eerbiedigende werking, omdat het niet in lijn is met het vrij verkeer van werknemers.
Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel of over pensioenrecht? Neem dan contact op met één van onze pensioenrecht advocaten.
